Starters- en ontwikkelbeurzen literair vertalers

Voor wie		Voor wat		Deadlines
Vertalers		Begeleiding Coaching Scholing Reiskosten

Startersbeurs

Met de startersbeurs wordt het opbouwen van een literaire vertaalcarrière eenvoudiger: met de beurs kun je meer tijd en ruimte vrijmaken om je eerste vertaling de aandacht te geven waar die om vraagt. Dat is ook belangrijk omdat bij een volgende aanvraag voor je vertaalwerk bij het Letterenfonds, een aanvraag voor een projectsubsidie voor literaire vertalingen, de/een eerdere vertaling op literaire vertaalkwaliteit wordt beoordeeld.

Om een startersbeurs aan te vragen moet je een modelcontract voor je eerste literaire vertaling hebben afgesloten met de betreffende uitgeverij. Het te vertalen boek telt minimaal 25.000 woorden (of 50.000 bij een duo-vertaling). Alleen vertalingen direct uit de brontaal komen in aanmerking. De hoogte van de beurs is gelijk aan het honorarium dat je van de uitgeverij ontvangt en bedraagt maximaal € 5.000.

Ontwikkelbeurs

Vertalers kennen als geen ander de cultuur en de literatuur in de taal waaruit ze vertalen. Niet zelden fungeren vertalers als ambassadeurs voor de literatuur uit ‘hun’ taalgebied en leveren ze een belangrijke bijdrage aan de veelzijdigheid van het literair aanbod in Nederland. Om die kennis te verwerven, maar bijvoorbeeld ook om kennis op te doen over de wereld waarin een specifiek boek zich afspeelt, moeten vertalers tijd kunnen inruimen om te lezen, onderzoeken, op reis te gaan of collega’s te ontmoeten in een vertalershuis elders.

Om literair vertalers (financiële) ruimte te bieden om zich professioneel verder te ontwikkelen, zowel vakinhoudelijk als in hun cultureel ondernemerschap, is de ontwikkelbeurs in het leven geroepen. De beurs bedraagt maximaal € 2.500.

De regeling staat open voor zowel startende, beginnende als ervaren vertalers. Met ervaren vertalers bedoelen we vertalers die al eens een projectsubsidie van het Letterenfonds hebben ontvangen voor een literaire vertaling. Onder startende literair vertalers verstaan we bijvoorbeeld vertalers die een literaire vertaalopleiding hebben afgerond en daarna al iets hebben vertaald – dat kan een niet-literair boek zijn maar bijvoorbeeld ook een stuk voor een cultureel-literair tijdschrift of podium. Met beginnende vertalers bedoelen we vertalers die hun literaire vertaaldebuut al hebben gepubliceerd, maar nog aan het begin van hun carrière staan.

Als startende en beginnende vertaler kun je één keer een ontwikkelbeurs aanvragen. Alle literair vertalers in het Nederlands of Fries die een (eerste of meerdere) projectsubsidie hebben ontvangen kunnen maximaal één keer per jaar een ontwikkelbeurs aanvragen.

Aarzel je om een aanvraag in te dienen? Of twijfel je na het lezen van onderstaande Vragen & antwoorden of je wel in aanmerking komt? Neem dan contact op met Lisa Thunnissen. Zij beantwoordt graag je vragen over een starters- of ontwikkelbeurs.

De starters- en ontwikkelbeurs in een notendop:

wie?	ingangseisen	max bedrag	invulling
ervaren literair vertaler	projectsubsidie ontvangen	€ 2.500	scholing, coaching, begeleiding, reiskosten, fragmentvertaling
startende en beginnende vertaler	literaire vertaalopleiding afgerond na 2010 + vervolgstap	€ 2.500	scholing, coaching, begeleiding, reiskosten, fragmentvertaling
startende en beginnende vertaler	publicatie bij door het fonds ondersteund literair tijdschrift of festival	€ 2.500	scholing, coaching, begeleiding, reiskosten, fragmentvertaling
startende vertaler	modelcontract voor eerste literaire vertaling van minimaal 25.000 woorden*	€ 5.000	verdubbeling van het volgens het modelcontract door de uitgever betaalde honorarium

* Valt het aantal woorden net lager uit, neem contact op.
N.B. een vertaler kan niet een mentoraat én een ontwikkelbeurs voor begeleiding bij hetzelfde boek aanvragen.

Aanvraagformulier

Veelgestelde vragen

Wie kan een startersbeurs aanvragen?

Vertalers in het Nederlands of Fries die na 1 januari 2023 een modelcontract met een uitgeverij hebben afgesloten voor een eerste, nog te maken literaire vertaling. Dit ‘debuutboek’ telt ten minste 25.000 woorden. Was je eerste contract voor een dunner boek, maar kom je met je tweede modelcontract wel aan 25.000 woorden, dan kun je voor die tweede literaire vertaling een startersbeurs aanvragen.

Wie kan een ontwikkelbeurs aanvragen?

Literair vertalers in het Nederlands of Fries die voldoen aan één van de volgende ingangseisen (meer mag natuurlijk ook):

1. Je hebt (na 2017) al eens een projectsubsidie ontvangen van het Letterenfonds in het kader van de Regeling projectsubsidies voor literaire vertalingen of de Regeling projectwerkbeurzen literair vertalers.
2. Je hebt na 2010 een van de volgende vertaalopleidingen afgerond én aantoonbaar een stap gezet in het kader van het opbouwen van een loopbaan als literair vertaler:
   1. master Literair vertalen Universiteit Utrecht of KU Leuven
   2. Vertalersvakschool Amsterdam
   3. master Translation met specialisatie literair vertalen Universiteit Leiden
   4. master Vertalen (Taalwetenschappen) Universiteit van Amsterdam
   5. master Vertalen in Europa Rijksuniversiteit Groningen
   6. begeleidingstraject van het Expertisecentrum Literair Vertalen (ontwikkelingstraject, mentoraat)
   7. korte cursus literair vertalen van het Expertisecentrum Literair Vertalen of de Vertalersvakschool (uit een taal waar geen meerjarige vertaalopleiding voor wordt aangeboden)
3. Je hebt een of meer vertaling(en) gepubliceerd in een door het Nederlands Letterenfonds gesubsidieerd literair tijdschrift of je hebt een begeleidingstraject doorlopen bij een literair festival dat een twee- of vierjarige subsidie heeft ontvangen van het Nederlands Letterenfonds.

Wat wordt bedoeld met ‘stap(pen) in het kader van het opbouwen van een loopbaan als literair vertaler’? (Artikel 3.3 regeling)

Daarbij denken we aan de publicatie van één of meer (niet per se literaire) vertaling(en) in boekvorm, of aan publicatie van een of meer vertaling(en) in een cultureel-literair tijdschrift of in een verzamelbundel. Je kunt ook denken aan vertalingen van strips of non-fictiewerken* of aan een vertaling van een theatertekst die is opgevoerd door een professioneel theatergezelschap of bijvoorbeeld aan een libretto voor een opera.

*Zie de toelichting bij de regeling voor een precieze omschrijving.

Welke tijdschriften en festivals worden gesubsidieerd door het Nederlands Letterenfonds?

De tijdschriften en festivals aan wie een meerjarige subsidie is toegekend vind je in onze jaarverslagen. De elf literaire tijdschriften die in 2021-2024 subsidie ontvangen staan in het jaarverslag 2020 op p.99. De vierjarig ondersteunde literaire festivals en literair-educatieve organisaties staan daar ook, net als de organisaties die een tweejarige subsidie ontvingen voor 2021-2022 (p.100). De in 2023-2024 tweejarig ondersteunde literaire festivals en literair-educatieve organisaties zijn te vinden op deze pagina.

Wat kan ik precies aanvragen?

Een startersbeurs bedraagt maximaal € 5.000 en is even hoog als het volgens het modelcontract door de uitgever betaalde honorarium.

Een ontwikkelbeurs bedraagt maximaal € 2.500. Je kunt zelf kiezen hoe je deze subsidie inzet. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een vorm van scholing, coaching of begeleiding; voor een tegemoetkoming in reis- en verblijfskosten gemaakt voor studie- of onderzoeksdoeleinden in binnen- of buitenland (bijvoorbeeld een vertalersresidentie); of je kunt de subsidie inzetten als vergoeding voor het samenstellen van een dossier voor een uitgever bestaande uit een fragmentvertaling en een leesrapport en eventueel vertaalde recensies.

Kan ik ook een starters- én een ontwikkelbeurs aanvragen?

Zeker, dat kan. Als je voldoet aan de ingangseisen, kun je naast een startersbeurs ook een ontwikkelbeurs aanvragen. Stel: je hebt bijvoorbeeld een modelcontract voor een eerste literaire vertaling en je hebt na 2010 succesvol een literaire vertaalopleiding afgerond, dan kun je beide beurzen aanvragen. Omdat je de beurzen voor verschillende doelen aanvraagt (op z’n minst deels), moet je ook twee aanvragen indienen.

Hoe kan ik een aanvraag indienen?

Aanvragen kunnen doorlopend worden ingediend via onderstaand aanvraagformulier en worden behandeld tussen 1 februari en 1 december.

Wanneer moet mijn aanvraag binnen zijn?

Een aanvraag voor een startersbeurs moet uiterlijk een maand na ondertekening van het vertaalcontract worden ingediend. Als je in 2022 je eerste vertaalcontract hebt ondertekend maar de daarin genoemde inleverdatum nog in de toekomst ligt, kun je ook nog een startersbeurs aanvragen.

Een aanvraag voor een ontwikkelbeurs dien je in voordat je begint met de in het ontwikkelplan genoemde activiteiten.

Hoe lang duurt het voor ik iets hoor na het indienen van mijn voorstel?

Na het indienen van een aanvraag ontvang je een (automatische) ontvangstbevestiging. Het bestuur besluit zo snel mogelijk, en uiterlijk acht weken na ontvangst van een volledige aanvraag. Je ontvangt het besluit per mail. Als het een positief besluit is, wordt het bedrag daarna binnen twee weken overgemaakt.

Wat is het subsidieplafond?

Het subsidieplafond is voor de beleidsperiode 2021-2024 vastgesteld op € 200.000 per jaar.

Dat is als volgt verdeeld: voor de startersbeurzen geldt een subsidieplafond van € 50.000 en voor de ontwikkelbeurzen geldt een subsidieplafond van € 150.000.

Wat gebeurt er als er niet voldoende budget is om alle aanvragen te honoreren?

Alle voorstellen worden op volgorde van binnenkomst afgehandeld totdat het subsidieplafond is bereikt. Daarna worden de aanvragen om budgettaire redenen afgewezen.

Wat schrijf ik in mijn motivering bij het aanvragen van een startersbeurs?

In de motivering beschrijf je hoe je je vertaalcarrière nu voor je ziet, welke kant(en) je op zou willen als vertaler. Daarnaast geef je informatie over het boek dat je gaat vertalen: hoe is de stijl, wat voor vertaalproblemen ben je tegengekomen of verwacht je? Natuurlijk mag je ook verwijzen naar recensies. Je motivering hoeft niet encyclopedisch te zijn: probeer je te beperken tot zo’n 400 woorden. Belangrijk is dat uit de motivering inzicht in het te ondernemen werk blijkt.

Hoe stel ik een ontwikkelplan op (aanvraag ontwikkelbeurs)?

In het ontwikkelplan beschrijf je één of meerdere doel(en), die bijvoorbeeld te maken hebben met het vergaren van kennis of het ontwikkelen van vaardigheden die je nodig hebt voor het literaire vertaalproject waar je aan werkt, of het ontwikkelen van algemene professionele vaardigheden of kennis gerelateerd aan je werk als literair vertaler. Daarbij kun je denken aan onderhandelingstechnieken, spreken in het openbaar, gebruik van sociale media, kennis van de belastingwetgeving, coachingstrajecten, seminars, cursussen, etc. Je kunt ook een bedrag aanvragen voor een specifieke cursus (waarbij je motiveert waarom je deze cursus wilt gaan volgen). Ook kun je een reis maken voor studiedoeleinden, bijvoorbeeld voor het raadplegen van een bijzondere collectie in het buitenland, of onderzoek naar een omgeving die een grote rol speelt in het boek. Dan is het belangrijk dat uit het ontwikkelplan duidelijk blijkt welk(e) doel(en) die reis dient.

Hoe stel ik een begroting op?

Als je al een cursus of cursussen op het oog hebt, kun je de kosten daarvan in je begroting opnemen. Kies je voor coaching, bijvoorbeeld hulp van een specialist op een bepaald vlak bij een (bijzonder) ingewikkelde vertaling, noteer dan het aantal uren begeleiding en de vergoeding die je de betreffende coach zult betalen. Maak je een studiereis, dan kunt je aangeven wat je (ongeveer) verwacht te besteden aan reiskosten en verblijfskosten.

In geval van een fragmentvertaling kun je voor een fragment van circa 5.000 woorden een honorering van 837 euro (beginnend vertaler; 16,74 cent per woord) of 912 euro (ervaren vertaler; 18,24 cent per woord) noteren, en daarnaast de kosten voor het schrijven van een leesrapport (bijv. 12 uur à 75 euro per uur) en eventueel het vertalen van recensies en het benaderen van uitgevers.

Wat voor titels kan ik voorstellen voor een fragmentvertaling?

Voor het maken van een fragmentvertaling kun je kiezen uit alle genres: fictie, non-fictie, poëzie, kinder- en jeugdliteratuur, toneel en beeldverhaal. Belangrijk is vooral dat het een literaire tekst is. Op het aanvraagformulier beschrijf je (kort) de literaire kwaliteit van het boek waar je fragment uit afkomstig is. Op grond van die motivering wordt de titel beoordeeld. Het liefst zien we voorstellen voor vertalingen van werk van niet eerder in het Nederlands vertaalde auteurs (of herontdekkingen: lang geleden vertaalde auteurs).

Hoe licht ik mijn tekstkeuze voor een fragmentvertaling toe?

Beschrijf de gekozen tekst in maximaal 400 woorden. Ga daarbij kort in op de auteur en met name diens status in het land van herkomst of elders (bijvoorbeeld literaire prijzen of nominaties, vertalingen in andere talen, recensies), op de literaire kwaliteit en de stijl van de tekst, en beschrijf kort waarom je denkt dat er deze titel (voldoende) lezers zijn in het Nederlandse taalgebied.

Hoe wordt mijn aanvraag beoordeeld?

Wanneer we een aanvraag ontvangen kijken we allereerst of je in aanmerking komt voor deze subsidie, dus of je voldoet aan de ingangseisen. Bij een aanvraag voor een startersbeurs kijken we dan naar het meegestuurde modelcontract: kloppen de daarin genoemde nevenrechten en het honorarium, is het door alle partijen ondertekend?

Daarna kijken we naar je motivering: geeft die blijk van vertaalambities, geeft die blijk van inzicht in de stijl en mogelijke vertaalproblemen in het te vertalen boek?

Bij een aanvraag voor een ontwikkelbeurs bekijken we na het toetsen van de ingangseisen het ontwikkelplan. Als de daarin beschreven ontwikkeldoelen en de begroting overtuigend en realistisch zijn, wordt de ontwikkelbeurs toegekend. Vraag je aan voor een fragmentvertaling, dan beoordelen we ook de literaire kwaliteit van de voorgestelde brontekst, aan de hand van je motivering.

Bij het beoordelen van starters- en ontwikkelbeursaanvragen wordt niet gekeken naar de kwaliteit van je eerdere vertalingen. Dit is anders dan bij de regeling Projectsubsidies voor literaire vertalingen.

Hoe vaak kan ik aanvragen?

Een startersbeurs kun je één keer aanvragen: voor je debuut, je eerste literaire vertaling (van minimaal 25.000 woorden).

Een ontwikkelbeurs kun je één keer per jaar aanvragen. Als je een tweede (of volgende) ontwikkelbeurs wilt ontvangen, moet je eerste (of: eerdere) met een ontwikkelbeurs gesubsidieerde plan zijn afgerond. Daarnaast moet je voor een (volgende) vertaling een subsidie hebben ontvangen in het kader van de regeling Projectsubsidies voor literaire vertalingen.

Wat is momenteel de inkomensgrens?

De inkomensgrens is voor 2023 vastgesteld op € 45.000 belastbaar inkomen. Je belastbaar verzamelinkomen mag niet hoger zijn dan bovengenoemd bedrag in het jaar waarin je de ontwikkelbeurs aanvraagt.

Hoe verantwoord ik de ontvangen starters- of ontwikkelbeurs?

We vragen je de ondersteuning van het fonds te vermelden. Als je bijvoorbeeld een fragmentvertaling maakt en die naar uitgevers opstuurt, kun je daarin de volgende zin opnemen: Deze fragmentvertaling is mede tot stand gekomen door een ontwikkelbeurs van het Nederlands Letterenfonds.

We verwachten geen verslag na afloop. Als je later een (volgende) aanvraag doet in het kader van de regeling Projectsubsidies voor literaire vertalingen vragen we je wel toe te lichten of, en zo ja, op welke wijze de ontvangen starters- of ontwikkelbeurs heeft bijgedragen aan je eigen ontwikkeling. Deze toelichting gebruiken we alleen om ons eigen werk te evalueren. Deze terugblik staat helemaal los van de nieuwe aanvraag en de beoordeling daarvan.

Wanneer moet mijn ontwikkelplan afgerond zijn?

Je hebt één jaar de tijd om het beschreven plan uit te voeren.

Mag ik ook een ontwikkelbeurs aanvragen als ik in Vlaanderen woon?

Het Nederlands Letterenfonds en Literatuur Vlaanderen werken samen. Vertalers die in Vlaanderen wonen, worden geacht om zoveel mogelijk gebruik te maken van de regelingen van Literatuur Vlaanderen.

Als ik een uitgever vind die mijn fragmentvertaling wil uitgeven, kan ik dan ook een projectsubsidie aanvragen voor de vertaling van het hele boek?

Ja, dat kan. Uiteraard moet je dan voldoen aan de voorwaarden van de regeling Projectsubsidies voor literaire vertalingen. Deze regeling kent een inhoudelijke toetsing en adviseringstraject. Als je een starters- of ontwikkelbeurs hebt gekregen, betekent dat dus niet dat je automatisch ook een projectsubsidie zult ontvangen.

Met wie kan ik contact opnemen bij vragen?

Lisa Thunnissen (l.thunnissen@letterenfonds.nl)

De starters- en ontwikkelbeurzen worden gefinancierd uit middelen die beschikbaar werden gesteld door het Ministerie van OCW naar aanleiding van een motie van Kamerlid Corinne Ellemeet (Groen Links).

Downloads

• Regeling (.pdf)