Boven het beursgebouw Olympia waar de London Bookfair plaatsvindt torenen hoge kranen boven het gebouw uit, er stonden lange rijen voor alle deuren, binnenin het gebouw was de drukte enorm. Barbara den Ouden en ik kwamen met elk een nieuwe brochure in de hand New Dutch Fiction en Dutch Non-Fiction, Spring issue 2023) en een strak gepland afsprakenschema, en begonnen aan wat een prachtige taak is: het aanraden van nieuwe titels aan buitenlandse redacteuren en uitgevers, ze wijzen op de mogelijkheden voor subsidie en waar gevraagd suggesties doen voor vertalers.
Al op zondag waren we gearriveerd, omdat het Nederlands Letterenfonds samen met Crossing Border en de Britse uitgever Lee Brackstone van White Rabbit een openingsfeest en netwerkmoment hadden georganiseerd in de mooie club Neon194 op Piccadilly. Aanwezig waren de Nederlandse auteurs Anne Eekhout, wier boek Mary aan maar liefst 13 landen werd verkocht, en Gijs Wilbrink met zijn succesvolle debuutroman De beesten – al verkocht aan Duitsland en Spanje. Zij lazen voor uit hun werk en werden geïnterviewd door de Britse journalist Max Liu, samen met de Britse auteur Gwendolyn Riley, van wie de roman Mijn fantomen verscheen, in Nederland uitgegeven door Podium. Het was een fantastisch goed bezochte avond en het leek bijna alsof de beurs al was begonnen. Uitgevers van heinde en verre luisterden eerst naar de vlot verlopende optredens en waren daarna tot diep in de nacht met elkaar aan het praten, drinken, dansen. Een klinkend begin, en de beurs moest nog beginnen.
Anne Eekhout (l) en Gijs Wilbrink (r) op het podium.
Interessante gesprekken
Elf jaar lang was ik verantwoordelijk voor de fictie en poëzie, dit jaar ben ik gewisseld naar non-fictie en poëzie. Een mooie uitdaging, en het was heel leuk om nieuwe contacten op te doen en op een andere manier over boeken te praten – meer over onderwerp, minder over plot of stijl. Het leidde niet zelden tot interessante gesprekken zoals met de Hongaarse uitgever Miklos Nagy, die ik al in de jaren negentig voor het eerst ontmoette en die onder meer Johan Huizinga uitgeeft. Zijn schoonmoeder is Russisch, en toen hij en zijn vrouw haar vertelden van de vluchtelingen uit Oekraïne, was ze hogelijk verbaasd: de Russen kwamen toch om het volk van de nazi’s te bevrijden? Waarom zouden ze dan vluchten? Wat vindt Miklos ervan? ‘I feel like shit,’ verzucht hij.
Henrik Nilsson van Nilsson Forlag (l) en Victor Schiferli (r).
Sensitivity readers
Te klagen viel er natuurlijk over veel dingen, hoge papierprijzen, dalende oplages, weinig aandacht in de media voor boeken, en dan ook nog zoiets als de opmars van de sensitivity reader. Met een oudere Britse voormalige uitgever, nu voortaan literair agent, spreek ik over het feit dat hij zijn vorige baan verloor omdat hij gecanceld werd door jongere medewerkers: hij had een boek verdedigd dat in hun ogen niet door de beugel kon. Het kan niet zo zijn dat we nu voortaan alleen nog boeken mogen publiceren waarin niets vervelends of kwetsends gebeurt, zei hij. Mensen maken soms vreselijke dingen mee, het is geen oplossing om die voortaan in boeken onbespreekbaar te maken. Ook zag ik de Engelse uitgever van Cees Nooteboom die met de handen in zijn grijze haar zit: hij heeft een bundel met Australische reisverhalen laten vertalen maar kan het van zijn concern niet uitgeven omdat er beschrijvingen van Aboriginals in voorkomen. Niet eens in negatieve zin, maar het is niet toelaatbaar volgens de huidige richtlijnen dat een witte auteur daarover schrijft.
Intensief contact
Maar het overheersende gevoel is blijdschap omdat we elkaar weer live kunnen zien. Het contact op beurzen is eigenlijk een onmisbaar onderdeel van het vak. Dat geldt vooral ook bij vertaalde fictie, een genre dat het moeilijk heeft. Kijk bijvoorbeeld naar de internationale opmars van Anjet Daanjes succesvolle Het lied van ooievaar en dromedaris. Barbara den Ouden ontmoette vorig jaar op de Buchmesse in Frankfurt de redactrice Aurore Touya van Gallimard, en wist haar belangstelling voor deze uitzonderlijke roman op te wekken. Kort voor de London Book Fair kocht Gallimard deze titel én ook de vorige roman, De herinnerde soldaat. Barbara sprak over Daanje met vele andere uitgevers: net voor de London Bookfair nam een redacteur van de Italiaanse uitgeverij Neri Pozza contact op – dat boek uit Nederland, die dikke roman geïnspireerd op de zusters Brönte? Snel stuurde Barbara de Duitse vertaling van de eerste vijf hoofdstukken en kort na de beurs liet men vanuit Italië weten de rechten te hebben gekocht. Zelfs wanneer je elkaar niet ontmoet op de beurzen, hebben deze een functie, het is een moment om intensief contact te hebben. Een andere fictie-titel waarover Barbara veel vragen krijgt is Xerox van Fien Veldman, een debuutroman die net voor de beurs door Sebes & Bisseling in een veiling aan Hanser is verkocht. Verder kreeg Barbara al vragen naar de nieuwe roman van Ilja Leonard Pfeijffer, Alkibiades, te verschijnen op 23 mei. Gelukkig had ze al een PDF van het boek gekregen, zodat ze erover kon praten met de vele internationale uitgevers die ook Grand Hotel Europa in vertaling hebben gepubliceerd.
Barbara den Ouden (l) en Josephine Greywoode van Penguin (r).
Zulke mensen hebben we nodig
In de brochure Non-Fiction from Holland is veel belangstelling voor Maxim Februari (Doe zelf normaal), Tijs Lijster (Wat we gemeen hebben), Fanta Voogd (Futurama) en Douwe Draaisma (De man die zijn hoofd verloor). Die laatste had met name met zijn boek Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt al veel succes op de internationale markt, en dat is men nog niet vergeten. Helemaal leuk is het als we op de laatste dag spreken met de ervaren Turkse uitgeefster Müge Sökmen, die een heel verhaal vertelt over hoe ze een proces aan haar broek had gekregen voor godslastering – ze had een kalender gepubliceerd met een woordspeling die zowel “prijs God” als “donder op” betekende. De rechter wees erop dat dat volgens de grondwet niet mocht, maar zij wees erop dat de vrijheid van de burger door de grondwet zou moeten worden beschermd. Uiteindelijk vond de rechter het te moeilijk en wilde de zaak laten seponeren, maar Müge hield vol en wilde van de rechterlijke macht bevestigd zien dat haar vrijheid door de grondwet is beschermd. Zulke mensen hebben we nodig.
