Bert Schierbeekfonds

Roland Holsthuis Bergen

2 januari 2023

Ieder jaar wordt één kalendermaand gereserveerd voor de door de Lezersjury geselecteerde winnaar van de BNG Bank Literatuurprijs. Het verblijf in het Roland Holsthuis wordt aan de prijswinnaar aangeboden door het BNG Cultuurfonds.

Maandhuur

Het huis wordt steeds per kalendermaand verhuurd. Van de huurder wordt een eigen bijdrage gevraagd van € 800 per maand. Dit bedrag is inclusief gebruik van gas, licht en water, wifi, en eenmalige (eind)schoonmaakkosten van € 50. De resterende maandlasten worden gesubsidieerd door het Bert Schierbeekfonds.

Met ingang van 2017 werkt het Roland Holsthuis samen met Museum Kranenburgh; elk jaar geeft een aantal in Bergen residerende auteurs een rondleiding door het museum.

Voorwaarden en selectiecriteria

Om voor huur in aanmerking te komen gelden de volgende voorwaarden en selectiecriteria:

• Van de aanvrager dient minimaal één oorspronkelijk of vertaald literair werk in het Nederlands of Fries te zijn gepubliceerd bij een reguliere uitgeverij (of twee toneelstukken openbaar te zijn gemaakt door een professioneel theatergezelschap).
• Bij aanmelding ontvangen we graag een beknopt werkplan (maximaal één A4). Hierin worden de voorgenomen werkzaamheden omschreven en wordt aangegeven in hoeverre het verblijf zal bijdragen aan de verwezenlijking hiervan. Voeg bij de aanvraag ook een korte biografische schets met vermelding van reeds gepubliceerd werk. Geef ook aan welke maand of periode uw voorkeur heeft.
• De huurder verplicht zich bij aanvaarding om eventueel een bijdrage te leveren aan de publiciteit rond het Roland Holsthuis en het Bert Schierbeekfonds. Dit gebeurt in overleg en in alle redelijkheid.
• Bij gelijke geschiktheid van kandidaten krijgen zij die nog niet eerder in het huis verbleven voorrang.
• Huisdieren zijn niet toegestaan.

Aanmelding en procedure
Ieder najaar is er een aanmeldingsronde voor het daaropvolgende kalenderjaar. In 2023 is het huis reeds volgeboekt. Inschrijving voor 2024 is mogelijk tot en met woensdag 1 november 2023. Het bestuur van het Bert Schierbeekfonds selecteert de huurders en is verantwoordelijk voor de besluiten. Uiterlijk begin december krijgen aanvragers uitsluitsel. Hierover wordt verder niet gecorrespondeerd.

Wilt u in 2024 een maand in het Roland Holsthuis verblijven? Stuur dan voor donderdag 2 november 2023 een brief of e-mail met de gewenste huurperiode en uw werkplan + cv naar:

Bert Schierbeekfonds t.a.v. Xenia van Diest Postbus 16588 1001 RB Amsterdam [email protected]

Voor meer informatie kunt u ook telefonisch contact opnemen met Xenia van Diest: 020-5207300.

Open dag

Ieder jaar wordt het Roland Holsthuis een zondag opengesteld voor publiek. In 2022 vond deze dag plaats op zondag 30 oktober, tijdens de Bergense Kunst10daagse.

Tot nu toe verbleven in het huis:

Jan van Aken; Anne van Amstel; Karin Anema; Robert Anker; Maria Barnas; Roel Bentz van den Berg; H.C. ten Berge; Peter Bergsma; Carli Biessels; Bregje Bleeker; August Hans den Boef; Niels Bokhove; Hans Boland; Mark Boog; Jan Willem Bos; Pieter Boskma; Corien Botman; Hafid Bouazza; Fleur Bourgonje; Lenze Bouwers; Anneke Brassinga; Hans Maarten van den Brink; Rosemarie Buikema; Emma Crebolder; Gerard Cruys; Maria van Daalen; Chantal van Dam; Anton Dautzenberg; Job Degenaar; Peter Delpeut; Willemijn van Dijk; Willem Dijkhuis; Florette Dijkstra; Adriaan van Dis; Pieter van der Drift; Remco Ekkers; Rob van Essen; Arjen Fortuin; Annie van Gansewinkel; Erik-Ward Geerlings; Pauline Genee; Eva Gerlach; Annemieke Gerrist; Mireille Geus; Jaap Goedegebuure; Maria Goos; Lisette Graswinckel; Willem Groenewegen; Patricia de Groot; Jacob Groot; Josse de Haan; Annelies van Hees; Tineke Hendriks; Martin Hendriksma; Ria van Hengel; Joke Hermsen; Hendrik van der Hoeven; Pieter Hoexum; Bregje Hofstede; Jeanne Holierhoek; Julien Holtrigter; Ingrid Hoogervorst; René Huigen; Gijs IJlander; Adriaan Jaeggi; Annelies Jorna; Madelon de Keizer; Jacques Klöters; Andrea Kluitmann; Manuel Kneepkens; Hester Knibbe; Geert van der Kolk; Jan Konst; Cees Koster; Gerrit Kouwenaar; Patty Krone; Frans Kuipers; Herman Leenders; Erik Lindner; Saskia van der Lingen; Lidy van Marissing; Jan van der Mast; Kathy Mathys; Maaike Meijer; Rita Muilwijk; Hans Münstermann; Aad Nuis; Cyrille Offermans; Ellen Ombre; Kees Opmeer; Monika van Paemel; Ronit Palache; Rascha Peper; Ester Naomi Perquin; Barber van de Pol; Nina Polak; Claire Polders; Sieb Posthuma; Milja Praagman; Marja Pruis; Diane Régimbald; Wanda Reisel; Ineke Riem; Jean-Eric Riopel; Jan Rothuizen; Erik Rozing; Helga Ruebsamen; Rob Ruggenberg; Kees Ruys; Mark Schalekamp; Marijke Schermer; Inge Schilperoord; Patty Scholten; Hanneke van Schooten; Rob Schouten; Allard Schröder; Désirée Schyns; Henry Sepers; Martijn Simons; Nicolette Smabers; Pépé Smit; Manon Smits; Ellie Smolenaars; Ilse Starkenburg; Mustafa Stitou; Peter Swanborn; Anneloes Timmerije; Willem van Toorn; Aleid Truijens; Manon Uphoff; Arjen van Veelen; Anne Vegter; Trijne Vermunt; Jeska Verstegen.; Pauline Vijverberg; Maria Vlaar; Erik Vlaminck; Annette de Vries; Elly de Vries; Joost de Vries; Henk van der Waal; Hans van de Waarsenburg; Christiaan Weijts; Onno Wesseling; Menno Wigman; Robert Wolfe; Annejet van der Zijl; Sophie Zijlstra; Jacqueline Zirkzee; Joost Zwagerman; Corien van Zweden en Gerrit-Jan Zwier.

Berichten uit het Roland Holsthuis:

Van schrijven gaat het natuurlijk niet komen vanavond
“Het goede is dat niet geprobeerd is er een museum van te maken. Geen schrijvershuis waar elke stoelpoot, elke pen, elke schrijfmachine amechtig op z’n plek moet blijven. Er is een tafeltje met werken van Holst onder een glazen plaat, maar verder doet het godzijdank niet erg museaal aan. In de boekenkast ernaast staan boeken van voorgangers die hier verbleven, allemaal gesigneerd. Joost de Vries. Mark Boog. Wanda Reisel. Gijs IJlander. Ester Naomi Perquin. In theorie wéét ik wel dat zij hier ook allemaal hebben gezeten, maar ik bezit het vermogen me zo’n huis onmiddellijk toe te eigenen. Het is van mij. Hier woon ik. Ik voel me, nog geen twaalf uur hier, al totaal niet meer te gast.” Reportage door Christiaan Weijts op Literatuurmuseum.nl.

Thuis
In Thuis verkent Pieter Hoexum het onzichtbare alledaagse: dichters, architecten en filosofen leiden hem tot een beter begrip van het begrip thuis, maar brengen hem even vaak op een dwaalspoor. Tijdens verschillende verblijven in het Roland Holsthuis in Bergen (NH) ging Hoexum op zoek naar een antwoord op de vraag: ‘Wat is thuis?’

• Bespreking van Thuis in Trouw: “Hij loopt de beangstigend steile trap van het Roland Holsthuis op en af, hij betast de krukken van de binnendeuren, hij neemt plaats op Roland Holsts geliefde draaistoel in de erker en doordenkt de dingen die zo alledaags zijn dat ze vaak voor lief worden genomen.”
• Bespreking van Thuis in NRC: ” ‘Mijn tweede huid’, noemde Roland Holst zijn huis, maar Hoexum vindt het eerder een vacht die hij zou willen aaien. ‘Het dak is geen theemuts, geen helm, geen klokhoedje, maar een bontmuts’, schrijft hij.”
• Bespreking van Thuis in het Noord-Hollands Dagblad: “Alles in, rond en aan het huis is een inspiratiebron voor bespiegelingen: de sleutel, op te halen bij de Eerste Bergensche Boekhandel waar Hoexum zich meteen op zijn gemak voelde, de voordeur die aan de achterkant zit, het opvallend grote aantal binnendeuren, de smalle steile trap, de logeerkamer, de eethoek, de huisregels en de omgeving. Het mooiste van het Roland Holsthuis is misschien wel, zo schrijft Hoexum, dat het Noordzeestrand op fietsafstand ligt.”

Schrijversloopje langs Bergense School en Edgar Fernhout “Elke kleur heeft een klank, de zeeën van Fernhout vormen een totale compositie. En laatste zin citerend uit het gedicht ‘Stilte’ van J.C. Bloem: ‘Dan is het stil.’” Kees de Bakker liep mee met het schrijversloopje dat Pauline Vijverberg leidde in Museum Kranenbergh. Hij schreef erover in het Bergens Nieuwsblad (pdf).

In het holst van Bergen
“Schrijven in het huis waar de vermaarde dichter had gewoond, schrijven met hetzelfde zicht op de horizon, op de molen, op de landerijen. En op de bunker waar componist Simeon ten Holt nog een tijd heeft gewoond. Een literaire plek waar ook H.C. ten Berge, de gebroeders David en Gerrit Kouwenaar en Jan Toorop regelmatig kwamen. Haar eigen schrijven werd er niet anders van, ze realiseerde zich de literaire historie zo goed in die omgeving.” Een interview met Hanneke van Schooten in Zilver Magazine.

Plattegrond van een schrijfverblijf
“Kijk hoe het huis zich schuilhoudt in het groen. Open het hekje en luister: het klinkt als een dinosauriër op ruste. Loop het pad op, langs de rozen, naar de achterkant van het huis. Sla de hoek om. Ga zitten op het bankje bij de keukendeur. Luister naar de vogels, naar het ruisen van de wind.” Kathy Mathys tekent in acht schetsen - Aankomst. Keuken. Woonkamer. Werkkamer. Tuin. Slaapkamer. Dorp. Vertrek. - een compleet beeld van haar zomermaand in het Adriaan Roland Holsthuis te Bergen: “het Sint-Martens-Latem van Noord-Holland”. Lees haar verslag in De Standaard of via deze pdf.

Ik geloof niet zo in de affe schepping
Een interview met Anneke Brassinga in het Roland Holsthuis, op 30 april 2018, door Andrea Kluitmann en Hans van Pinxteren.
“In mijn eigen huis ben ik geneigd om andere dingen te gaan doen dan het werk, […] plintjes schrobben, boodschappen doen, muziek opzetten en daar een dansje bij maken. Een van de ergste dingen van vertalen vind ik dat je erbij moet stilzitten. […] Dus je moet eigenlijk altijd op zoek zijn naar een motiverende plek.” Lees het hele interview over vertalen en dichten als pdf op de website Vertaalverhaal.nl.

Een poëtica van het wonen
“Wat is het tegenovergestelde van dakloos? Wat betekent het een dak boven je hoofd te hebben? Een dak is niet alleen bescherming tégen (wind en regen en dergelijke), maar is ook ergens goed vóór. Een huis biedt niet alleen onderdak, maar ook ruimte en tijd om vrijuit te dagdromen, zoals de Franse Filosoof Bachelard schreef in La poétique de l’espace (1958).” Pieter Hoexum gebruikte zijn maand in het Adriaan Roland Holsthuis om na te denken, te lezen en te schrijven, over het begrip thuis. “Ik was benieuwd of en zo ja hoe, ik mij thuis zou voelen in dit door anderen ingerichte schrijvershuis in een kunstenaarsdorp… In een huis dus dat volkomen verschilt van mijn rijtjeshuis in een buitenwijk van een provincieplaats.” Lees op ArchiNed, 3 april 2018 over zijn ervaringen.

God is mijn tuinman
“Het huis heeft een stimulerende werking op het schrijven, de productiviteit, wat ook te maken zal hebben met de rust in Bergen, de stilte, het licht en de openslaande tuindeuren waarbij ik mij direct in een mooie omgeving bevind.” Blog van schrijver Erik Rozing.

Het rijzen en dalen van zinnen
Theo Hakkert interviewde dichteres Hanneke van Schooten over haar maand in Bergen, in het huis van Adriaan Roland Holst, en over de zee, Almelo en haar bundel Getijden.
“Je bent ook ontvankelijker als je alleen bent. Daarom is het goed dat ik hier alleen zit. Eenzaamheid is voor mij een voorwaarde om te kunnen schrijven. Gewoon rustig nadenken over de dingen.” Het interview werd gepubliceerd in dagblad Tubantia op zaterdag 29 oktober 2016, pagina 18 en 19 (pdf).

‘Roland Holst, Rotterdam & het Trumpisme’
“Het is een gelukkig onderkomen aan de rand van een gelukkig dorp (Bergen, N.H.) in een gelukkig landschap. Een landschap, dat wel wat doet denken aan Zuid-Limburg, waar ik vandaan kom. De glooiingen in het landschap zijn hier uiteraard geen heuvels maar duinen.” Politiek-filosofisch essay van tijdelijk bewoner van het ‘eenpersoonsvillaatje’ Manuel Kneepkens op Stadslog 010, waarin hij zoekt naar een link tussen zijn woonplaats Rotterdam en A. Roland Holst en waarin hij onderzoekt hoe Roland Holst, die vond dat het ware dichterschap ‘van de wereld afgewend’ diende te zijn, er in 1939 toe kwam het protestgedicht ‘Voor West–Europa’ te dichtten.

Drie slaapjes per dag
“Ik begin me, zo nadrukkelijk in het huis van een schrijver, af te vragen hoe het leven van een schrijver eruit moet zien. Op de een of andere manier heb ik altijd het idee dat ik dit niet ben.” Lees hier het blog dan dichter Annemieke Gerrist augustus 2016 voor deze website schreef.

‘Bericht van voorbij de wind en de zee’
“‘Het waait hier oude wijven, maar het dorp is en blijft lief,’ zo schreef Eduard du Perron op 29 maart 1940 aan zijn vriend Menno ter Braak over het dorp Bergen waar hij toen woonde (zes weken later, op de dag dat Nederland capituleerde voor de Duitse overmacht stierven ze allebei). Na een verblijf van een paar weken in het A. Roland Holsthuis in Bergen kan ik beide stellingen van Du Perron ten volle onderschrijven. Ik ben hier om te werken aan de biografie van vertaler Pé Hawinkels (met dank aan het Nederlands Letterenfonds) – het is wel een wonderlijke gedachte dat je naar het Noord-Hollandse kustdorp Bergen gaat om in alle rust in je hoofd naar het Limburgse mijndorp Hoensbroek te kunnen reizen en een jeugd in de jaren veertig en vijftig te reconstrueren. Dit huis in Bergen ligt echter niet alleen áán de fysieke zee, maar ook, als je zoals ik in de gelegenheid wordt gesteld om je volledig op je werk te storten, ín een zee, een zee van tijd.” Lees verder in het fraaie verslag van Cees Koster dat juli 2015 in tijdschrift Filter werd gepubliceerd. Cees Koster verbleef in juni in het Roland Holsthuis.

‘Eenmanswoning’
Pieter Hoexum vond het aanstellerij: schrijvers die de eenzaamheid zoeken. Maar eenmaal neergestreken in een eenmanshuisje - ‘met de nadruk op man’- bevalt het uitstekend. In dagblad Trouw, 7 maart 2015, schreef hij over zijn ervaringen. Lees het in deze pdf.

‘Huis van de prins’
“Vanuit het raam kan ik nog net een wiek zien. Hij probeert mijn aandacht te trekken; de wiek steekt als een geheven hakbiji boven het dak van de slordig gerestaureerde boerderij uit.” In het Financieele Dagblad van 28 september 2013 publiceerde Anton Dautzenberg een essay over zijn verblijf in het Roland Holsthuis.

23 mei 2013
De Prins der Dichters werd 125 jaar geleden geboren. Daarom ging RTV N-H langs in zijn huis, waar ze werden rondgeleid door schrijver en dichter Robert Anker, die in mei in het huis verbleef. Anker leest een “mooi gedicht” van Roland Holst voor en vertelt over zijn leven. De korte tv-uitzending kan via rtvnh.nl worden bekeken.

Bergen binnen
“Ze kwamen niet van buitenaf maar van binnenuit, de spoken.” Als 83ste tijdelijk bewoner verbleef Roel Bentz van den Berg, programmamaker en schrijver, de hele maand maart 2012 in het Roland Holsthuis in Bergen. Hij schreef voor de website van het Nederlands Letterenfonds een column over zijn ervaringen met de geest van de Oude Bard.

Prinses op de erwt
In november 2011 woonde en werkte schrijver Mark Schalekamp een maand in het Roland Rolsthuis in Bergen. In tijdschrift Esta deed hij verslag: “Het luistert nauw voor mij: ik kan niet overal schrijven. Anderen wel. Die schrijven hun boek in de kroeg, in de trein, desnoods met een kinderwagen naast hun bureau. Jane Austen schreef meesterwerken als Pride and prejudice aan een klein rond tafeltje in de hal, pal naast de voordeur.” Lees hier (als pdf) zijn verhaal ‘Het huis met de geesten’.

De avonden
Dichter Ester Naomi Perquin (1980) bewoonde het huis in april 2011. Ze werkte er aan haar nieuwe bundel, Celinspecties (Van Oorschot 2012), over de gevangenis waar ze vier jaar werkte. ‘Maar ik heb ook veel over het huis geschreven. Elke week wijdde ik er mijn radioverhaal voor het VPRO-programma De avonden aan. Aan de tuinhekgluurders bijvoorbeeld. […] En aan de presentatie van de biografie van Roland Holst, waar veel dames meteen in het register bladerden, controlerend of ze wel vernoemd waren. […] Het huis is fijn. Ik had het er weleens over met collega’s. ‘Er hangt een goede werksfeer’, zeggen we dan. Maar waar dat nou aan ligt? Aan de bouwstijl? Nou ja, zonder al te zweverig te worden: er hangt een bepaalde concentratie in het Roland Holst Huis.’ De afleveringen van De avonden kunnen hier worden beluisterd.

In de geest van de gastheer
Voor het Financieele Dagblad maakte journalist Jan-Willem de Lange februari 2011 een korte reportage (1:34) over het Roland Holst Huis in Bergen. Gijs IJlander, schrijver en tijdelijk bewoner, en Karien Hilbers, bestuurslid van de Stichting A. Roland Holst en boekhandelaar in de Eerste Bergensche Boekhandel, vertellen over het huis en zijn geschiedenis. Bekijk het filmpje hieronder of via YouTube.

Het buitenhuis van de Nederlandse literatuur
Journalist Toine Heijmans bezocht zomer 2010 het Roland Holst Huis in Bergen en ontmoette er dichter Rob Schouten die daar zojuist voor een maand zijn intrek nam. “Altijd al was dit het buitenhuis van de Nederlandse literatuur. Ze kwamen in de tijd dat de oude dichter nog leefde: Schierbeek, Andreus, Lucebert, Bloem, Marsman, Ter Braak. Slauerhoff liet het huis nog bijna afbranden door een ongeluk met een elektrisch broodrooster. En nu komende nieuwen: […]”
Het volledige artikel werd op 7 augustus 2010 gepubliceerd in de reeks ‘Buitenhuis’ in de Volkskrant.

Gekraakt klooster
Ter gelegenheid van Gedichtendag 2009 werd schrijfster Ilse Starkenburg in het Roland Holst Huis door Hans Nauta geïnterviewd voor Trouw dagblad en Trouw TV. In de interviews vertelt Starkenburg (Dieren, 1963) over haar ervaringen in ‘het leenhuis voor schrijvers aan de Nesdijk in Bergen’ waaraan ze danig gehecht is geraakt en over haar vierde dichtbundel Gekraakt klooster, waarvan de titel verwijst naar het Roland Holst Huis. ‘Klooster, omdat je er in stilte tot diepere inzichten komt. „En ik ben hier toch een beetje een kraakster, een insluiper.”’
Het artikel uit de Trouw van 29 januari 2009 vindt u hier; het filmpje staat niet meer online bij Trouw TV.

“God is mijn tuinman”
Mei 2008 mei hield het Roland Holst Huis open dag, mede ter viering van het vijftigjarig bestaan van de Stichting Adriaan Roland Holst Fonds. Op die dag gaf Jan van der Vegt, biograaf van Roland Holst, radio Noord-Holland een rondleiding door het huis en vertelde aan de hand van tuin en interieur over het leven van de dichter. Fonds-medewerker Julia Priesman leest een fragment voor dat Joost Zwagerman noteerde in het gastenboek van het Roland Holst Huis. U kunt de radioreportage - helaas sinds 2013 niet meer - beluisteren via het archief op de website van Radio Noord-Holland (Editie Noord, vrijdag 23 mei 2008, 12.00-13.00; interview vanaf 20 min 45 sec).

Interview met Ria van Hengel
Vertaalster Ria van Hengel vernam tijdens haar verblijf in het Roland Holst Huis dat de Martinus Nijhoffprijs 2007 aan haar zou worden toegekend. Van Hengel vertaalde uit het Duits - onder veel meer - De kinderen van de doden van Nobelprijswinnares Elfriede Jelinek, de volledige uitgave van de 200 sprookjes van de gebroeders Grimm (in 2006 bekroond met de Zilveren Griffel) en bijna alle werken van W.G. Sebald. In Bergen werkte zij aan haar vertaling van de verhalen van Heinrich von Kleist. De Nijhoffprijs is op 2 november 2007 feestelijk uitgereikt aan Ria van Hengel. Bij die gelegenheid werd het werk van de vertaalster geïntroduceerd met een korte film, die is opgenomen in en om het Roland Holsthuis in Bergen. Het videofilmpje is niet meer online beschikbaar.

“Het kan zijn dat rust een vorm van geluk is”
December 2002 maakte Rolf Laimböck voor de Tros een gefilmd interview met Fleur Bourgonje tijdens het afronden van haar dichtbundel Vrije val in het A. Roland Holst Huis.