“Krea den bo mes idioma ta kontribuí na ken abo ta”

Pa mas di 25 aña Arte di Palabra ta organisa actividadnan literario y programanan pa desaroyo di talento pa hobennan na Corsou, Aruba y Boneiro. E punto culminante ta e competencia anual di storia literario riba e islanan unda hobennan ta presenta textonan na Papiamento. Arte di Palabra Corsou a ricibi sosten di Letterenfonds via e programa Literatuur Caribe. Nos a papia cu e fundadora Ange Jessurun y e lider di proyecto Samuel Rosinda tocante e organisacion special aki. “Ora bo stimula alumnonan, hopi biaha ta surgi algo hopi bunita.”
Na prome luga, boso por conta con Arte di Palabra a cuminsa 25 aña pasa?
Ange: “Na 2000 tabata e prome biaha cu a ofrece e materia Papiamento den Enseñansa secundario na Corsou. Pa celebra esaki, un docente a introduci un competencia di storia cortico pa tur su alumnonan na su scol. Na final a lesa algun di e storianan aki na radio. Esaki a emociona mi masha hopi mes, hustamente pasobra nan ta conta den mi idioma materno.
Antes mi no tabata permiti pa papia Papiamento na scol. Cu Papiamento a keda reconoci como idioma oficial y ofreci na scolnan, di berdad a marca historia. Ami mes tabata traha como docente e tempo ey y mi a reuni cu varios docente cu tabata duna les di Papiamento. Mi a sugeri e tempo ey pa organisa un competencia di storia na Papiamento similar na esun di e scol. Esaki finalmente a resulta den Arte di Palabra.
Nos a invita tur scol di enseñansa secundario y klas 1 y 2 di formacion basico. Mi ta kere cu un cuarenta pa cincuenta alumno a participa. Nos a crece den transcurso di e añanan y a haya mas atencion pa nos proyecto. Tambe nos a expande na e otro islanan: na 2005 Boneiro a cuminsa cu su mesun competencia, y Aruba a cuminsa na 2008. Semper nos ta keda pone enfasis cu gana no ta e meta. E ta bay pa practica, expresa den bo idioma materno y durf di para riba stage. Hopi alumno no sa cu nan tin talento. Ta te ora bo stimula nan un tiki, hopi biaha algo bunita ta bin dilanti.”
Di ki manera e alumnonan por participa na e competencia?
Ange: “E alumnonan por scoge pa nan mes skirbi un storia, poesia of haiku y declama esey. Tambe nos tin e categoria di poesia y storianan existente unda e ta bay netamente pa e presentacion. Un hurado ta haci un seleccion di tur e inscripcionnan. E miho textonan y presentacionnan ta haya un luga den e finale. E competencia di haiku ta dedica na Elis Juliana kende a introduci haiku na Corsou sesenta aña pasa. Den e categoria aki, tanto alumnonan di scol avansa como adulto (hoben) por participa.”
Samuel: “Cinco aña pasa nos a introduci e catagoria rap. Ta e intencion cu e alumnonan mes ta skirbi nan texto y traha e beat pa despues presenta esaki. Nos ta percura pa tin rapper den e hurado. Naturalmente e ta great pa e alumnonan cu ta participa cu nan ta haya e chens pa topa cu nan idolonan.”

Kico ta sosode riba un dia di competencia?
Samuel: “Tur aña e competencia ta tuma lugar den un misa grandi na Corsou. Tur scol ta bin cu diferente instrumento musical, y tin ora hasta cu brass band, pa apoya e alumnonan. E scolnan cu ta apoya e alumnonan miho tambe ta gana premio. Riba un dia asina ta bin un publico di tres pa cuatro cien persona.”
Ange: “Na final nos ta otorga un prome, di dos y di tres premio den seis diferente categoria. Tambe na final di dia tur participante ta ricibi un certificado y un buki di lesa na Papiamento. E scolnan cu gana e premio di apoyo ta ricibi buki pa nan biblioteca. Asina tur hende ta bay cas contento. Si e alumnonan ta contento, nos tambe ta contento.”
Ademas di e competencia anual boso ta organisa mas actividad. Boso por conta mas di esaki?
Samuel: “Cada cinco aña nos ta compila e storianan original cu e alumnonan a presenta den e Potpuri Arte di Palabra, un obra literario cu poesia, storia, rap y haiku. Nos ta reparti e bukinan na e scolnan pa asina e futuro participantenan por inspira nan mes. Experencia ta mustra cu esaki ta stimula nan pa nan mes bay skirbi. Recientemente nos a cuminsa traha hunto cu Wintertuin, y asina nos ta spera cu e por motiva e alumnonan pa bay skirbi mas den nan idioma materno.”
Ange: “De facto, Arte di Palabra a introduci literatura pa hoben, skirbi door di hoben, riba e islanan. Asina, por ehempel, tabatin un alumno cu a skirbi un poesia tocante embaraso hubenil. A comparti e poesia aki hopi biaha, pasobra e ta atrae hobennan mas ora un texto ta skirbi pa un persona di su mesun edad.”
Di ki manera e sosten di Letterenfonds a sigui yuda Arte di Palabra mas?
Ange: “E realidad ta cu den pasado nos mester a cremencha. Danki na e sosten nos proyecto awo a bira sostenibel pa futuro. Asina a traha riba un website nobo, y por fin nos por ofrece nos boluntarionan un compensacion y pone nan den spotlight. Tambe nos por a imprimi 250 buki extra di e Potpuri Arte di Palabra, y asina por a sigui comparti e storianan di e alumnonan mas na e scolnan.”
E participacion na Arte di Palabra tin beneficio a largo plazo tambe pa e participante?
Ange: “Tin varios ex-participante cu a publica novela y coleccion di poesia despues di nan participacion. Tambe tin e hoben cineasta Sendion Balentin, kende a yega di gana Arte di Palabra na Boneiro. Mientrastanto el a dirigi y skirbi dos pelicula: Mohada y Mamadu. E ultimo aki dentro di poco lo ta riba Netflix, na Papiamento y subtitula na Ingles. Den su entrevistanan ainda Sendion ta menciona cu el a cuminsa cu Arte di Palabra. Nos ta hopi agradeci cu e ta menciona nos. Simplemente, Arte di Palabra ta yuda e hobennan tambe door di crea den nan propio idioma. E ta aporta na e formacion di bo mesun identidad, y e ta haci bo orguyoso di ken bo ta.”
Samuel: “Ta bunita cu Aruba, Boneiro y Corsou ta uni esfuerso den e proyecto aki. Ta riba tres isla so na mundo ta papia Papiamento. Politicamente mira, nos ta diferente, pero e idioma ta uni nos. No tin diferencia ora e hobennan di islanan ABC ta para hunto riba tarima. Na final. hopi biaha nan ta keda den contacto cu otro.”
Kico ta boso plannan pa futuro?
Samuel: “Nos kier sigui crece, y nos ta spera cu por incorpora Arte di Palabra den e curiculo.”
Ange: “Tambe tin e deseo pa un dia traha un programa di television, unda nos ta duna palabra na e hobennan cu a yega di participa den pasado. Unda nan ta relata ken a stimula nan, y con nan a yega na nan presentacion. Ta spera cu esaki lo atrae mas alumno y convence nan pa participa. Danki na Literatuur Caribe tin futuro pa Arte di Palabra.”
Arte di Palabra a ricibi subsidio via di e programa Literatuur Caribe. Entrante 18 di augustus 2025 ta posibel atrobe pa entrega un peticion pa e programa aki.