Tom Lanoye wint Prijs der Nederlandse Letteren 2024
11 maart 2024
De Vlaamse schrijver Tom Lanoye (Sint-Niklaas, 27 augustus 1958) wordt dit najaar bekroond met de Prijs der Nederlandse Letteren 2024. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van € 60.000. Minister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon maakte dit namens het Comité van Ministers van de Taalunie bekend. Tom Lanoye is de eerste Vlaamse auteur sinds 2012 (Leonard Nolens) die de Prijs der Nederlandse Letteren ontvangt.
De eerste laureaat was Herman Teirlinck (1956), de drie meest recente laureaten waren Remco Campert (2015), Judith Herzberg (2018) en Astrid Roemer (2021). Ook Stijn Streuvels, Gerard Walschap, Gerard Reve, Hella S Haasse, Hugo Claus, Willem Frederik Hermans en Jeroen Brouwers prijken op de erelijst, net als Maurice Gilliams, Harry Mulisch en andere grootheden.
Uit het juryverslag
“Tom Lanoye gebruikt de theatraliteit van literatuur in al haar gedaantes om zich uit te spreken over de echte wereld. Het is deze barokke, taalvirtuoze maar niet minder serieuze invulling van literair engagement die wij graag bekronen,” aldus de jury onder voorzitterschap van prof. dr. Yra van Dijk.
Theater op topniveau en politiek engagement
Tom Lanoye werd op 27 augustus 1958 geboren in Sint-Niklaas en woont en werkt afwisselend in Antwerpen en Kaapstad. Als romancier, dichter, columnist, scenarist en theaterauteur is hij een van de meest gelezen en gelauwerde auteurs in Nederland en Vlaanderen, en kind aan huis bij alle grote Europese theaterfestivals. Met zijn meest recente roman De draaischijf (Prometheus, 2022) raakt Lanoye aan het Vlaamse intergenerationele trauma van culturele collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog, in zowel Antwerpen als Den Haag. Zijn belangrijkste theaterwerken zijn Ten Oorlog, Mamma Medea, Bloed en Rozen en Koningin Lear, die worden opgevoerd in heel Europa en daarbuiten. Afgelopen weekend ging net nog een gloednieuw stuk van hem in première: Lady+Lord MacBeth, bij het Nederlandse gezelschap Suburbia. Zijn belangrijkste romans zijn Kartonnen dozen, Sprakeloos, Het derde huwelijk, Zuivering en De draaischijf.
Niet alleen in het theater en de romankunst heeft Lanoye literaire bakens verzet. Ook als eerste stadsdichter (Antwerpen) en satirisch columnist heeft hij het vaarwater van de Nederlandse letteren verbreed met gedurfde stellingnames, maatschappelijke betrokkenheid en steun voor nieuw en jong talent.
Oeuvreprijs
De Prijs der Nederlandse Letteren is de meest prestigieuze literaire prijs in het Nederlandse taalgebied en onderscheidt auteurs van belangrijke, oorspronkelijk in het Nederlands geschreven letterkundige werken. De prijs wordt eens per drie jaar toegekend aan een auteur wiens oeuvre een prominente plaats inneemt in de Nederlandstalige literatuur. De financiering komt van de Taalunie en de organisatie ligt beurtelings in handen van Literatuur Vlaanderen en het Nederlands Letterenfonds.
Het doel van de onderscheiding is Nederlandstalige cultuur, binnen en buiten het taalgebied, onder de aandacht te brengen. De prijs onderstreept bovendien het feit dat in het Nederlands kwalitatief hoogstaande literatuur wordt geschreven.
Uitreiking
De prijs wordt afwisselend uitgereikt door de Nederlandse en de Belgische Koning. In het najaar van 2024 zal Z.M. de Koning der Belgen de prijs overhandigen aan Tom Lanoye in Brussel. De literaire podiumorganisatie Behoud de Begeerte staat mee in voor de organisatie.
Actueel
Dertien subsidies voor debutanten
Dertien onlangs gedebuteere schrijvers van proza, non-fictie, poëzie en jeugdliteratuur ontvangen dit jaar een projectsubsidie van € 15.000 van het Letterenfonds om te werken aan hun tweede boek. Zij werden geselecteerd uit een groep van 33 aanvragers.
Laïla Koubaa als writer in residence in Amsterdam
De Vlaamse kinderboekenauteur Laïla Koubaa verblijft van 1 tot en met 28 juli in de Amsterdamse schrijversresidentie, op uitnodiging van Passa Porta en het Nederlands Letterenfonds. Jaarlijks wisselen deze twee literaire organisaties een auteur uit voor een verblijf in respectievelijk België en Nederland.
‘We hopen theater in de Nederlandse Gebarentaal weer tot bloei te brengen’
Sinds vorig jaar ontwikkelt Utrecht Doventheater voorstellingen in de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Hiermee bieden ze niet alleen ruimte voor een doof publiek, maar ook voor dove performers. Het literaire project ontving vorig jaar steun via de regeling Leesbevordering. We spraken met oprichters Alicia Sort Leal en Boaz Blume (oprichter Eva Prevaes was helaas verhinderd) en zakelijk leider Caroline Smits. ‘Mensen beseffen niet altijd dat je in de NGT ook taalkunst kunt maken.’
Greetje Heemskerk vertrekt bij Nederlands Letterenfonds
Greetje Heemskerk (1961) vertrekt bij het Nederlands Letterenfonds. Zij begon in 2002 als projectmedewerker literaire non-fictie en bekleedde daarna verschillende andere rollen (afdelingshoofd, MT-lid, fondsensecretaris, beleidsstrateeg) binnen het fonds.