Jan Siebelink
Knielen op een bed violen
Onmisbaar voor het bergip van religieus extremisme, los van tijd of plaats
Na dertig jaar schrijverschap beleeft Jan Siebelink een ongekende triomf met Knielen op een bed violen. Het boek domineert sinds verschijnen de bestsellerlijsten, werd genomineerd voor de Publieksprijs en is inmiddels bekroond met de AKO Literatuurprijs. Meer prijzen gaan ongetwijfeld volgen voor deze grootse roman, die volgens een Vlaamse criticus ‘la Hollande profonde’ in haar ziel raakt.
‘Ik ben altijd bang geweest om het complete verhaal te vertellen,’ schreef Siebelink aan zijn uitgever. Achteraf gezien bevat het eerste verhaal dat hij schreef, ‘Witte chrysanten’, opgenomen in de bundel waarmee hij debuteerde, Nachtschade (1975), de kwintessens van zijn latere werk. Op subtiele wijze wordt in dit verhaal door de zoon wraak genomen op de bloemenwinkelier die de vader had vernederd. Het streng religieuze milieu, de omgeving van de ouderlijke bloemkwekerij en de vader-zoonrelatie komen in verhevigde vorm terug in Knielen op een bed violen. De schrijver heeft zijn angst overwonnen: het complete verhaal is verteld.
We bevinden ons in de jaren dertig van de vorige eeuw, op de ‘Biblebelt’ van Nederland, hartje Veluwe. Hans Sievez, zoon van een fabrieksarbeider, groeit op in het gehucht Lathum. Armoede en uitzichtloosheid drijven Hans’ vader tot de zuivere prediking van het oude geloof. Als zijn moeder overlijdt, loopt Hans van huis weg, gaat in de leer als tuinder en komt op de kwekerij in contact met Jozef Mieras. Deze herkent in hem feilloos de mens die hunkert naar redding en zekerheid, en ontvankelijk is voor de boodschap van Boven. Als Sievez eenmaal een eigen kwekerij is begonnen, samen met zijn jeugdliefde Margje, is dat het begin van een levenslang gevecht tegen de aantrekkingskracht van Mieras en diens broeders. Ondanks de groeiende conflicten met zijn gezin, gaat hij iedere keer een stapje verder in zijn religieus extremisme, zeker nadat hij het Licht meent te hebben gezien.
Met een groot inlevingsvermogen maakt Siebelink de radicalisering van zijn hoofdpersonage voelbaar. Omdat hij Sievez tot het laatst aan toe omringd laat zijn door mensen die hem liefhebben, grijpt diens langzame maar zekere terugtrekking uit de wereld de lezer bij de keel. Taal, compositie, spanning en zeggingskracht hebben velen doen verzuchten dat Knielen op een bed violen de mooiste Nederlandse roman van 2005 is.