Twintig romans vertaald uit negen talen maken kans op de Europese Literatuurprijs 2021. De prijs bekroont zowel auteur als vertaler(s) van de beste hedendaagse Europese roman die in het afgelopen jaar in Nederlandse vertaling is verschenen. De longlist is samengesteld door zeventien boekhandels. Op europeseliteratuurprijs.nl vindt u leesfragmenten uit alle genomineerde romans. Vanaf woensdag 7 april tot aan de bekendmaking van de shortlist, eind juni, krijgen de romans hier een extra laag: iedere woensdag, klokslag 12.00 publiceren we een verhaal van een van de vertalers op de longlist over haar of zijn genomineerde vertaling.

Welke invloed heeft corona op je werk en inkomen als kinderboekenauteur? Wat heeft de coronasteun betekend? En hoe kijk je naar de toekomst? Het Nederlands Letterenfonds vroeg me deze effecten te beschrijven in een digitaal overleg met demissionair minister Van Engelshoven.* Ik heb een aantal collega’s en uitgevers naar hun ervaringen gevraagd om een breder beeld te kunnen schetsen van de stand in kinderboekenland. Hieronder een kort overzicht van de invloed van de pandemie op de vier poten van mijn/ons inkomen.

Hoe stamp je een gemeenschap uit de grond? En lukt zoiets in tien maanden, of zelfs in vijf? Die vraag wordt elk (half) jaar weer proefondervindelijk onderzocht op het Netherlands Institute of Advanced Studies (NIAS-KNAW), gevestigd in het oudste, 17e-eeuwse deel van Amsterdam; dezelfde buurt, ook aan de Wallen, waar ik tijdens mijn studentenjaren bivakkeerde (1981–1988).

Ik denk dagelijks na over vertalen, want dat is voor mij een manier om over allerlei andere zaken na te denken. Het vertalen van ideeën over sociale en politieke grenzen heen, over de grenzen van de tijd. Het vertalen van ongemak in angst, van onvrede in onverdraagzaamheid, van gerechtvaardigde bezorgdheid in ongerechtvaardigde beweringen, propaganda, haatzaaierij. Het vertalen van gewone mensentaal in psychobabbel, van ideeën in code, van boosheid in activisme. Het vertalen van het ene domein, bijvoorbeeld dromen, in een ander, bijvoorbeeld opvoeding. Van een gedachte in een geschrift. Van een vermoeden in een drijfveer. Van paniek in een lijstje. Van iets vaags in iets helders. Van iets individueels in iets gemeenschappelijks.

Ik hou van dingen voor het eerst doen. Op plekken zijn waar ik niet eerder was, een nieuwe podcast ontdekken, een selderijknol tweeënhalf uur in de oven laten. Misschien vertaal ik daarom zo graag boeken met kinderen en jongeren in de hoofdrol; bij hen gebeuren er veel dingen voor het eerst en hun blik op de wereld is zowel beperkter als breder dan die van volwassenen. Wat je meemaakt in je jonge jaren zal je je bovendien veel beter herinneren dan ervaringen uit andere levensfases; dat verschijnsel wordt de reminiscentiehobbel genoemd.

1991: ik kende niemand in de Duitse en Nederlandse boekenwereld en niemand kende mij. Het internet bestond amper. Ik wilde Nederlandse kinder- en jeugdboeken in het Duits vertalen, maar wist niet waar ik moest beginnen.

‘After returning from the Netherlands with a master’s degree, he realized that it was the time for him to settle down.’ Een willekeurige zin uit een van de korte verhalen van Hafsah Mujalli. Ze vergat het verhaal, in beslag genomen door een scheiding, een gewelddadige broer en een vlucht uit Jemen. Tot ze vlak voor ze dit jaar naar Nederland kwam, haar werk doorliep voor een nieuwe bloemlezing. Het land waar ze nauwelijks iets vanaf wist, dat ze willekeurig had gekozen in een verhaal dat ze lang geleden schreef bleek haar nieuwe bestemming.

Mijn fysiotherapeute vraagt naar mijn beroep. ‘Vertaler? Welke talen? Alleen maar Nederlands-Duits?’ Ik leg het moedertaalprincipe uit. Ze staart me aan en de ijzeren greep rond mijn enkel verslapt.
‘Moet jij eigenlijk nog weleens woorden opzoeken?’

Het is erg verwarrend. Het Duitse als betekent toen, terwijl het Nederlandse als in het Duits wenn betekent. Als ik dit uitleg aan auteurs die zich met mij willen voorbereiden op interviews of lezingen, roep ik graag de hulp in van een engel. In Der Himmel über Berlin verwoordt Bruno Ganz het heel mooi. Meestal vergeten mijn leerlingen de eerste regel van dit gedicht van Peter Handke dan niet meer, en hoef ik in gevaarlijke situaties alleen maar te zeggen:

Wij slaven van Suriname van de Surinaamse schrijver en activist Anton de Kom (1898-1945) is een van de belangrijkste antikoloniale geschriften van de 20e eeuw. Het staat op één lijn met W.E.B. Du Bois’ Souls of Black Folk (1903) en Frantz Fanons Les damnés de la terre (1961). Het boek is het eerste, maar ook nog steeds een van de weinige werken waarin het Nederlandse koloniale bewind en de slaveneconomie van Suriname worden beschreven.