We kunnen er niet omheen: 2021 is het jaar gebleken waarin het belang van vertalen en vertalingen en de rol van tolken en vertalers meer dan ooit in het oog springen. Zeker nu Europa op het wereldtoneel soms schittert door afwezigheid, is het noodzakelijk dat we de banden tussen de landen van het oude continent sterk houden, en om aandacht te houden voor het vrij heen en weer stromen van de ene taal naar de andere. Vertalers zijn hiervoor onontbeerlijk, zodat we tot begrip kunnen komen én kennis kunnen blijven nemen van elkaars geschiedenissen, achtergronden en levens. In sociaal-maatschappelijk, historisch en cultureel-literair opzicht.

Het was een vraag die al maanden de gemoederen bezighield: gaat de Frankfurter Buchmesse door? En zo ja, in welke vorm, en wie zal er dan zijn? Omdat Nederland en Vlaanderen in 2016 gastland waren, werd het Nederlands Letterenfonds in online vergaderingen van de organisatie van de beurs samen met andere gastlanden op de hoogte gehouden over de vorderingen om een veilige beurs te organiseren. Mondkapjes, hoeveel afstand houden de bezoekers, hoe breed moeten de gangen? In de zomer werd duidelijk: het zou doorgaan, met beperkingen, maar men was vol goede moed.

In deze eerste editie van Letteren aan de Lijn, de nieuwe interviewreeks van het Nederlands Letterenfonds, bellen we met striptekenaar Aimée de Jongh. Voor haar nieuwste graphic novel, Dagen van zand, deed zij, met een reisbeurs van het fonds, onderzoek in de Verenigde Staten.

Wat een lekkere l hebben die Duitsers. Neem de l in het woord Kiel. Die l goed uitspreken, dat lukt me wel, maar een gesprek in het Duits voeren blijkt nog best een opgave tijdens het Europäisches Festival des Debütromans van 3 tot en met 6 juni, waarvoor ik samen met mijn redacteur Liesbeth Vries naar Kiel ben afgereisd. Gelukkig is de voertaal Engels. Wanneer iemand niet op een woord kan komen, zoeken we met elkaar naar een Duits, Frans of ander alternatief.

Twintig romans vertaald uit negen talen maken kans op de Europese Literatuurprijs 2021. De prijs bekroont zowel auteur als vertaler(s) van de beste hedendaagse Europese roman die in het afgelopen jaar in Nederlandse vertaling is verschenen. De longlist is samengesteld door zeventien boekhandels. Op europeseliteratuurprijs.nl vindt u leesfragmenten uit alle genomineerde romans. Vanaf woensdag 7 april tot aan de bekendmaking van de shortlist, eind juni, krijgen de romans hier een extra laag: iedere woensdag, klokslag 12.00 publiceren we een verhaal van een van de vertalers op de longlist over haar of zijn genomineerde vertaling.

Welke invloed heeft corona op je werk en inkomen als kinderboekenauteur? Wat heeft de coronasteun betekend? En hoe kijk je naar de toekomst? Het Nederlands Letterenfonds vroeg me deze effecten te beschrijven in een digitaal overleg met demissionair minister Van Engelshoven.* Ik heb een aantal collega’s en uitgevers naar hun ervaringen gevraagd om een breder beeld te kunnen schetsen van de stand in kinderboekenland. Hieronder een kort overzicht van de invloed van de pandemie op de vier poten van mijn/ons inkomen.

Hoe stamp je een gemeenschap uit de grond? En lukt zoiets in tien maanden, of zelfs in vijf? Die vraag wordt elk (half) jaar weer proefondervindelijk onderzocht op het Netherlands Institute of Advanced Studies (NIAS-KNAW), gevestigd in het oudste, 17e-eeuwse deel van Amsterdam; dezelfde buurt, ook aan de Wallen, waar ik tijdens mijn studentenjaren bivakkeerde (1981–1988).

Ik denk dagelijks na over vertalen, want dat is voor mij een manier om over allerlei andere zaken na te denken. Het vertalen van ideeën over sociale en politieke grenzen heen, over de grenzen van de tijd. Het vertalen van ongemak in angst, van onvrede in onverdraagzaamheid, van gerechtvaardigde bezorgdheid in ongerechtvaardigde beweringen, propaganda, haatzaaierij. Het vertalen van gewone mensentaal in psychobabbel, van ideeën in code, van boosheid in activisme. Het vertalen van het ene domein, bijvoorbeeld dromen, in een ander, bijvoorbeeld opvoeding. Van een gedachte in een geschrift. Van een vermoeden in een drijfveer. Van paniek in een lijstje. Van iets vaags in iets helders. Van iets individueels in iets gemeenschappelijks.

Ik hou van dingen voor het eerst doen. Op plekken zijn waar ik niet eerder was, een nieuwe podcast ontdekken, een selderijknol tweeënhalf uur in de oven laten. Misschien vertaal ik daarom zo graag boeken met kinderen en jongeren in de hoofdrol; bij hen gebeuren er veel dingen voor het eerst en hun blik op de wereld is zowel beperkter als breder dan die van volwassenen. Wat je meemaakt in je jonge jaren zal je je bovendien veel beter herinneren dan ervaringen uit andere levensfases; dat verschijnsel wordt de reminiscentiehobbel genoemd.

1991: ik kende niemand in de Duitse en Nederlandse boekenwereld en niemand kende mij. Het internet bestond amper. Ik wilde Nederlandse kinder- en jeugdboeken in het Duits vertalen, maar wist niet waar ik moest beginnen.