Expertisecentrum Literair Vertalen

20 februari 2024

Het Expertisecentrum Literair Vertalen (ELV) heeft als doel de deskundigheid van literair vertalers in en uit het Nederlands te bevorderen om zo de kwaliteit van vertalingen in en uit het Nederlands te waarborgen. Hiertoe organiseert het ELV onder meer cursussen en studiedagen voor (zowel beginnende als voor meer gevorderde) literair vertalers in en uit het Nederlands. Ook biedt het ELV in samenwerking met de letterenfondsen individuele begeleiding voor literair vertalers gedurende elk stadium van hun carrière; zij kunnen een ontwikkelingsbeurs, een mentoraat of een coachingstraject aanvragen. Het ELV is een partnerschap van de Taalunie, de KU Leuven en de Universiteit Utrecht, in samenwerking met het Nederlands Letterenfonds en Literatuur Vlaanderen (voorheen Vlaams Fonds voor de Letteren). Het bestaat sinds 2001 en is gehuisvest in Utrecht.

Individuele begeleiding

Ontwikkelingsbeurzen
Beginnende vertalers zonder vertaalopdracht kunnen in aanmerking komen voor een ontwikkelingsbeurs, waarbij zij met een ervaren vertaler aan de slag gaan met de vertaling van een kort verhaal of een literair fragment. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan de praktische kant van een vertaalloopbaan. De regeling is bestemd voor beginnende literair vertalers die een cursus bij het ELV of een vergelijkbare opleiding hebben gevolgd. Vragen en aanvragen kunnen worden voorgelegd aan het ELV. Er zijn twee sluitingsdata per jaar voor de aanvragen: 1 maart en 1 september.

Mentoraten
Literair vertalers komen in aanmerking voor een mentoraat als zij beschikken over een modelcontract en aan het begin staan van hun vertaalcarrière. Een ervaren vertaler zal hen dan bijstaan bij de vertaling, maar het belangrijkste doel van het mentoraat is dat de gementoreerde deze opgedane kennis vervolgens zelf bij volgende opdrachten in de praktijk kan brengen. Zowel literair vertalers uit het Nederlands in een vreemde taal als literair vertalers uit een vreemde taal in het Nederlands kunnen een aanvraag indienen voor een mentoraat.
Mentoraatsaanvragen kunnen het hele jaar worden ingediend bij het ELV; er zijn geen sluitingsdata. Wel dient de aanvrager (de beginnende vertaler dus) een vertaalcontract te hebben afgesloten met een literaire uitgever voor de vertaling van het literaire werk waarvoor het mentoraat wordt aangevraagd. Voor vertalers in het Nederlands dient dit vertaalcontract te voldoen aan de voorwaarden van het Nederlandse modelcontract (zoals dat tussen uitgevers en Auteursbond is overeengekomen).

Coachingstrajecten
Het Nederlands Letterenfonds biedt in samenwerking met het ELV naast mentoraten voor beginnende vertalers ook coachingstrajecten voor meer ervaren vertalers aan. Een ervaren vertaler komt in aanmerking voor individuele begeleiding in de vorm van een coachingstraject als hij/zij voor een vertaling bepaalde specialistische ervaring mist. De mentoren zullen zeer ervaren literair collega’s zijn, die beschikken over specifieke kennis of gespecialiseerd zijn op een bepaald gebied.

Onderwijs

Om de deskundigheid van (zowel beginnende als voor meer gevorderde) literair vertalers in en uit het Nederlands te bevorderen, organiseert en faciliteert het Expertisecentrum Literair Vertalen cursussen, vertaalateliers, studiedagen en andere activiteiten. Per jaar bekijkt het ELV welke cursussen kunnen worden georganiseerd. De cursussen zijn bedoeld voor vertalers in en uit het Nederlands, voor één taal of een aantal talen of vertaalrichtingen tegelijk. Jaarlijks organiseert het ELV een Zomercursus Literair Vertalen voor vertalers uit het Nederlands. Daarnaast verzorgt het ELV ook online (vervolg)cursussen.

Zomercursus voor literair vertalers uit het Nederlands
Eens per jaar organiseert het ELV een intensieve Zomercursus Literair Vertalen. Deze cursus is gericht op vertalers uit het Nederlands in andere talen, voor één taal of een aantal talen tegelijk. In het voorjaar worden de talen die centraal staan vastgesteld in overleg met de letterenfondsen en de Taalunie, en start de werving. Via de website, nieuwsbrief en social media van het ELV blijf je op de hoogte.
De Zomercursus Literair Vertalen 2018 stond in het teken van vertalen in het Engels (poëzie) en Hongaars; in 2017 werd een Zomercursus voor vertalers uit het Nederlands in het Engels, Frans en Turks georganiseerd. Een overzicht van alle eerdere / overige activiteiten die zijn georganiseerd voor vertalers uit het Nederlands is te vinden op de website van het ELV.