Op vrijdag 15 december 2006 werden voor de tweede maal de Fonds voor de Letteren-vertaalprijzen uitgereikt . De prijzen werden uitgereikt aan Ike Cialona en Harrie Lemmens vanwege hun bijzondere verdiensten voor de kwaliteit en diversiteit van de literatuur in Nederlandse vertaling. De vertalers hebben zich binnen hun taalgebied onderscheiden door initiatief en creativiteit. Aan beide prijzen is een geldbedrag van 5.000 euro verbonden. De jury bestond dit jaar uit Richard van Leeuwen, Niek Miedema (voorzitter) en Peter Verstegen.
De jury heeft unaniem gekozen voor Ike Cialona als bevlogen vertaalster van veel klassieke Italiaanse literatuur, en voor Harrie Lemmens, die als vertaler al meer dan vijftien jaar Portugees proza op de kaart weet te zetten in Nederland en Vlaanderen. Hij bracht grote Portugese en Braziliaanse namen zoals José Saramago, Antonio Lobo Antunes en Fernando Pessoa maar heeft ook bijzondere aandacht geschonken aan de literaire verwerking van Portugal’s koloniale verleden. Ike Cialona heeft een vertaaloeuvre opgebouwd met een zeldzaam hoog soortelijk gewicht, waaronder De razende Roeland van Ludovico Ariosto, De goddelijke komedie van Dante (i.s.m. Peter Verstegen) en onlangs De droom van Poliphilus van Francesco Colonna.
Ike Cialona (1935) heeft zich sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw ingezet voor het vertalen van klassieke Italiaanse literatuur, met name poëzie. Ze heeft in die jaren een vertaaloeuvre opgebouwd met een zeldzaam hoog soortelijk gewicht. Zij wijdde haar krachten aan enkele van de allergrootsten van de klassieke Italiaanse literatuur als Boccaccio en Petrarca, en ook aan belangrijke modernere dichters als Gabriele d’Annunzio en Umberto Saba. Daarnaast vertaalde zij onder meer proza van Casanova en Mario Praz, en uit het Engels poëzie van Byron en Dante Gabriel Rossetti. “Cialona is een vertaalster die bij uitstek gevoel heeft voor de muziek van de taal”, aldus de jury. Bovendien stelt ze in vormtechnisch opzicht strenge eisen aan haar eigen vertaalwerk. Drie van haar meesterstukken verdienen - ook in dit opzicht - bijzondere aandacht: In 1998 verscheen na zes jaar intensieve arbeid haar vertaling van Orlando Furioso, ofwel De razende Roeland van Ludovico Ariosto. Daarin wist ze de veeleisende rijmvorm van het ottava rima van dit ruim 4800 achtregelige strofen bestaande zestiende-eeuwse epos in het Nederlands over te brengen. In 2000 verscheen de geheel berijmde vertaling die zij samen met Peter Verstegen maakte van De goddelijke komedie van Dante. De vertalers ontsloten de tekst tevens via een zeer uitgebreid bijgevoegd commentaar. Een derde titel die speciale vermelding verdient is Cialona’s recent bij uitgeverij Athenaeum, Polak & Van Gennep verschenen vertaling van het droomverhaal* Hypnerotomachia Poliphili.* De vertaling moest op de bijzondere vormgeving van dit werk worden aangepast. Het boekenmuseum Meermanno-Westreenianum in Den Haag wijdt momenteel (t/m 7 januari 2007) een mooie, kleine tentoonstelling aan dit boek, dat in 1499 door de beroemde Venetiaanse drukker Aldus Manutius gedrukt is.
Harrie Lemmens (1953) werkt sinds de jaren negentig in relatieve stilte aan een omvangrijk en invloedrijk vertaaloeuvre, waaruit grote persoonlijke betrokkenheid bij ‘zijn’ schrijvers spreekt. Hij bracht erkende grootheden als Pessoa, Nobelprijswinnaar Saramago en ‘eeuwig’ Nobelprijskandidaat Antonio Lobo Antunes. Maar zijn bijzondere belangstelling voor de erfenis en verwerking van Portugals koloniale verleden leidde er ook toe dat hij actief zocht naar Nederlandse uitgevers voor onder meer werk van de Mozambiquaanse schrijver Mia Couto en de Angolezen Pepetela en José Eduardo Agualusa. Binnenkort verschijnt zijn ‘eigen project’ De vorst, de soldaat en de reiziger, dat bestaat uit een selectie historische teksten (uit de 16de - 19de eeuw) die de geschiedenis van het hedendaagse Angola - en daarmee en passant ook een beetje die van Nederland - vanuit verschillende perspectieven belicht. Daarnaast betoont Lemmens zich een waarachtig ambassadeur voor de Portugeestalige literatuur door zijn vertalingen regelmatig van een begeleidend nawoord te voorzien. Zoals bijvoorbeeld in de recent verschenen vertaling van het klassieke Het boek der rusteloosheid van Bernardo Soares/Pessoa bij De Arbeiderspers (een eigen hervertaling op basis van een nieuwe Portugese editie) en in de bij Coppens & Frenks verschenen vertaling De muizen van de ‘vergeten’ Braziliaanse auteur Dyonelio Machado (1895-1985). Voorts brengt hij via publicaties, literaire tijdschriften, lezingen en interviews de Portugese literatuur onder de aandacht van de Nederlandse en Vlaamse lezer.
Lemmens woont en werkt sinds 1994 in België. De vorst, de soldaat en de reiziger verschijnt najaar 2007 bij Uitgeverij Atlas in Amsterdam. Tevens zal het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel najaar 2007 een expositie wijden aan de Portugese ontdekkingsreizen vanaf Vasco da Gama (1469).
Klik hier voor de juryrapporten.
Beide laureaten werden geïnterviewd voor Het Schrijvershuis, de papieren nieuwsbrief van het voormalige FvdL, winter 2006:
Wij vertalers hebben altijd behoefte aan erkenning, interview met Ike Cialona
Vertalen: steeds iets totaal anders onder handen, interview met Harrie Lemmens
