Lezingen Vertalersgeluktournee 2014
Een oefening in medemenselijkheid
Hanneke Marttin – 29 juli 2014
Empathie. Method acting. Je inleven in de inhoud en je als een acteur identificeren met het personage. Tijdens de Vertalersgeluktournee 2014 kwam opvallend vaak de noodzaak van inlevingsvermogen ter sprake, zeker bij de uitdaging vertalenderwijs de juiste stem en de juiste toon te treffen. Of dat nu ging om het staccato van Hitler in Daar is hij weer of de illusieloze taal van Jacob Bronsky, een jood die de oorlog heeft overleefd in Fuck America; of dat het ging om de mozaïekstijl van Sjiskin, het precieze oog voor intermenselijke relaties van Giordano of de spaarzaam geschreven vignetten waarin Arno Camenisch een microkosmos van stugge boeren oproept.
Vertalen is, zo zegt Gerard Cruys, “een kwestie van (her)schikken en schaven, zoeken naar het juiste woord, de juiste toonzetting en melodie.
Uiteindelijk is vertalen een oefening in medemenselijkheid: je moet empathie hebben voor de schrijver, voor zijn boek, voor zijn taal, voor zijn romanfiguren en voor de lezer.”
U begrijpt: vertalen is balanceren tussen betekenis, context en bedoeling, vorm en stijl, tussen bron- en doeltaal, tussen schrijver en lezer. Opdat die lezer, op zijn of haar beurt, zich kan inleven in het werk van de vertaler, werd april-mei 2014 voor de vierde keer de Vertalersgeluktournee georganiseerd. Veertien vertalers uit negen verschillende talen gingen tijdens elf avonden, plus één, nader in op hun voor de Europese Literatuurprijs 2014 genomineerde vertaling.
Organisatoren Nicolette Hoekmeijer en Andrea Kluitmann verzorgden beurtelings de inleiding op de avond. Kunstenares Klaske Oenema maakte speciaal voor deze tournee twee animaties over literair vertalen; in de eerste nam ze een essay van David Bellos als uitgangspunt, de tweede animatie verbeeldt de vertaaloverwegingen bij een kort gedicht van Annemieke Gerrist, het werd eerst in het Engels vertaald door Judith Wilkinson, Lidwien Biekmann vertaalde het resultaat vervolgens weer in het Nederlands.
Via onderstaande links vindt u de lezingen van alle vertalers en foto’s van de avonden.
- Inleiding door Andrea Kluitmann
- Inleiding door Nicolette Hoekmeijer incl. animatie door Farida Laan
- Gerrit Bussink over Bureau gevonden voorwerpen van Siegfried Lenz (Duits)
- Gerard Cruys over Onvoltooide liefdesbrieven van Michaïl Sjisjkin (Russisch)
- Jan van der Haar over Hoger dan de zee van Francesca Melandri (Italiaans)
- Inge Kok over Leven na leven van Kate Atkinson (Engels)
- Karol Lesman over Bleke Niko van Tomek Tryzna (Pools)
- Gerda Meijerink over F van Daniel Kehlmann (Duits)
- Liesbeth van Nes over Daar is hij weer van Timur Vermes (Duits)
- Elly Schippers over Fuck America van Edgar Hilsenrath (Duits)
- Roel Schuyt over Het reisverbod van Ismail Kadare (Albanees) en Wraakengelen van Borislav Cicovacki (Servo-Kroatisch)
- Manon Smits over Zeven minuten na middernacht van Patrick Ness (Engels)
- Jan Pieter van der Sterre en Reintje Ghoos over De preek over de val van Rome van Jerôme Ferrari (Frans)
- Paula Stevens over Zoon van Karl Ove Knausgård (Noors)
- Pietha de Voogd over Het menselijk lichaam van Paolo Giordano (Italiaans)
- Miek Zwamborn over de Sez Ner-trilogie van Arno Camenisch (Duits)
Het Dagblad van het Noorden publiceerde begin april een groot artikel over de tournee, onder de titel Onbekend en toch bemind. Filter, tijdschrift over vertalen vroeg Andrea Kluitmann om een column over de tournee te schrijven, lees ‘m alhier: Vertalersgeluk voor het ganse land.
Dankzij het enthousiasme van de boekhandels ter plaatse deed de Vertalersgeluktournee dit jaar elf steden aan, een unicum. Na de aftrap bij Godert Walter in Groningen volgden Breda, Zutphen, Rotterdam, Utrecht, Sittard, Middelburg, Heemstede, Haarlem, Gouda en Amsterdam. De tournee werd op 28 mei feestelijk afgesloten met een speciale ‘bonte’ avond in de bibliotheek van het Letterenfonds onder de bezielende leiding van presentator Jasper Henderson. Via de links onder de plaatsnamen vindt u van elke avond een foto-album.
De Vertalersgeluktournee 2014 werd georganiseerd door literair vertalers Andrea Kluitmann en Nicolette Hoekmeijer en werd (financieel) ondersteund door het Nederlands Letterenfonds en het Lira Fonds.
De Europese Literatuurprijs 2014 wordt op zondagmiddag 7 september 2014, tijdens Manuscripta op het Utrechts Uitfeest door jurylid Christiaan Weijts uitgereikt aan de Franse schrijver Jérôme Ferrari en vertalers Jan Pieter van der Sterre en Reintje Ghoos voor De preek over de val van Rome (verschenen bij De Bezige Bij). U bent hierbij van harte welkom, de precieze locatie en tijd volgen op de website van de Europese Literatuurprijs.
Wilt u op de hoogte blijven van al het nieuws over de Vertalersgeluktournee en de Europese Literatuurprijs? Like dan de Facebookpagina van de Europese Literatuurprijs.
Op deze website vindt u verslagen van de eerdere Vertalersgeluktournees, in 2013, 2012 en 2011. En een blog van Nicolette Hoekmeijer over haar verkennend bezoek aan het Literary Translation Centre op de London Book Fair 2014: Een netwerk van betekenis.
