Hannes Meinkema (1943-2022) is op 22 november j.l. in Amsterdam op 79-jarige leeftijd in haar slaap overleden. Ze debuteerde in 1974 met de roman De maaneter en publiceerde meer dan 30 boeken, waaronder ook verhalenbundels, poëzie, jeugdboeken, en bloemlezingen. Haar bekendste werk is waarschijnlijk de roman En dan is er koffie uit 1976. Verhalen uit de bundel De naam van mijn moeder zijn vertaald in acht talen, waaronder het Duits, Engels, Frans, Hebreeuws en Italiaans. Meinkema ontving sinds 2000 een jaarlijks eregeld van het Nederlands Letterenfonds op grond van haar grote verdiensten voor de Nederlandstalige literatuur.
Het fondsbestuur overwoog destijds mede op basis van voordrachten van meerdere collega-schrijvers de toekenning van het eregeld; onder hen Renate Dorrestein, Vonne van der Meer, Hermine de Graaf en Inez van Dullemen. Bij de toekenning onderstreepte het bestuur de verdiensten van Meinkema’s oeuvre voor de Nederlandse literatuur:
“In een literair klimaat dat verder amper maatschappelijk engagement vertoonde, gaf u als een van de eerste auteurs in ons land stem aan vrouwelijke ervaringen. […] Ondanks behoorlijke tegenwind bent u trouw gebleven aan uw thematiek: u heeft nimmer water bij de wijn gedaan. Door uw werk heeft u de weg geëffend voor inmiddels al enkele generaties schrijfsters.”
Bijzonder is ook dat Meinkema (pseudoniem van Hannemieke Stamperius) in haar schrijverschap ‘niet is blijven leunen op het enorme succes van haar eerste boeken, maar zich is blijven verdiepen en zichzelf voortdurend op een ander spoor heeft gezet’. Ook wees het bestuur op het belang van haar verdiensten op andere terreinen zoals lesgeven en het jarenlang op positieve en constructieve wijze recenseren van boeken geschreven door vrouwen.
“Uw werk heeft het repertoire van de Nederlandse letteren uitgebreid en verrijkt, maar ook is algemeen bekend dat u zich op tal van andere manieren heeft ingezet voor de literatuur: een dissertatie over Marsman, uw betrokkenheid bij het literaire tijdschrift Chrysallis, de vele artikelen over literatuur in diverse tijdschriften - uit dit alles spreekt een onvoorwaardelijke liefde voor en betrokkenheid met de letteren. Daarvan getuigt u overigens óók nu, door ondanks persoonlijke tegenslagen door te gaan met schrijven en publiceren.”
“Het bestuur heeft bewondering voor de manier waarop u ‘de snelheid van het hoofd’ - uw stromende creativiteit - met ‘de traagheid van de handen’ in evenwicht probeert te brengen. U ontdekt zelfs hoe avontuurlijk en fascinerend het is om een andere manier van schrijven te beproeven en u merkt dat veranderingen in vorm en thematiek daarvan het gevolg zijn. De manier waarop u uw ziekte het hoofd biedt dwingt respect af, en maakt nieuwsgierig naar toekomstig werk.”
In 1989 ontving Meinkema de Annie Romein-Verschoorprijs, omdat haar boeken volgens de jury ‘ontelbare individuele vrouwen herkenning en stof tot nadenken’ gaven.
Relevante links
- Hannes Meinkema in de vertalingendatabase.nl
- ‘Hannes Meinkema (1943-2022) bereidde de weg voor andere vrouwen in de literatuur’, Trouw, 25 november 2022
- ‘Nieuws: Hannes Meinkema (1943 – 2022) overleden’ op Tzum, 26 november 2022
- ‘Hannemieke Stamperius overleden’, website uitgeverij Atlas Contact
