Jaarlijks komen uitgevers uit heel Europa in oktober met kruiwagens vol boeken naar Frankfurt. Om buitenlandse titels te kopen en eigen titels te verkopen. Het Nederlands Letterenfonds gaat er al jaren heen om de Nederlandse literatuur aan te prijzen. Het is dit jaar voor het eerst dat er ook een kruiwagen met Friese literatuur meegaat.
De uitgevers en bezoekers van de Frankfurter Buchmesse hebben al eerder een glimp op kunnen vangen van literatuur uit Nederland in de Friese taal. In 1993 droeg Tsjêbbe Hettinga er zijn poëzie voor en maakte een onvergetelijke indruk. Dit jaar wordt de hele Friese literatuur in de schijnwerpers gezet: nu al worden afspraken gemaakt om straks in oktober met uitgevers te praten over wat er zoal in Friesland verschijnt en is verschenen. En er is een brochure in de maak waarin tien Friese titels nog eens in het bijzonder onder de aandacht worden gebracht.
Welke titels kies je voor zo’n brochure? Het Nederlands Letterenfonds, de provincie Fryslân en Tresoar hebben mij gevraagd een keuze te maken. Het moest een combinatie worden van proza en poëzie, en recente en minder recente titels. Geen kinder- en jeugdliteratuur want daarvoor is een speciale boekenbeurs in Bologna waar het Letterenfonds ook heen gaat.
Welke tien titels kies je uit een literatuur die voor de meeste uitgevers en andere geïnteresseerden totaal onbekend zal zijn? Wat neem je op in een brochure voor mensen die de namen van Friese schrijvers, de literaire prijzen en de waarderingen van de recensenten niet kennen? Met zo’n uitgangspositie kun je ongetwijfeld het best met verrassingen komen. De bepaald niet alledaagse poëzie van Tsjêbbe Hettinga was jaren geleden een grote verrassing: met minder zullen die buitenlandse uitgevers geen genoegen nemen.
Voor uitgebreidere beschrijvingen van alle titels en hun bijzonderheden zult u de brochure moeten afwachten. Die wordt gepresenteerd op 27 september in Tresoar. Dan zullen we ook de gelegenheid hebben over de titels te praten. Dit bericht is vooral een aansporing om de boeken (nog) eens te lezen.
Jaap Krol Nûmers (2004)
‘Huiskamerverhalen’ staat er op het titelblad. Maar denk vooral niet dat het geruststellende knusse verhalen zijn. Het zijn scènes, merkwaardig, broeierig, pijnlijk soms, en tegelijk grappig. Maar nooit geruststellend. Krol zet door zijn manier van schrijven de wereld net even uit het lood.
Hidde Boersma De gewoanste man (2011)
Een heel simpel leventje leiden en daar gewoon tevreden mee zijn. Dat is heden ten dage een hele kunst. Daarover een overtuigende en gek genoeg zelfs spannende roman schrijven is een grote prestatie. De roman is in zijn soort een milde maatschappijkritiek.
Janneke Spoelstra In Jikse-libben (2008)
Hoe vergaat het een meisje dat ontdekt dat ze zich tot vrouwen aangetrokken voelt? In Jikse-libben is een persoonlijke en vrijmoedige getuigenis, geschreven met gevoel voor humor en een scherp oog voor bizarre en komische situaties. Kwetsbaar en nuchter. Een ijzersterke combinatie die je ook in de stijl terugziet. De opbouw van het boek maakt dat je de afzonderlijke verhalen leest als hoofdstukken van een roman.
Rink van der Velde De fûke (eerste druk 1966)
Het is een boek dat indruk blijft maken. Is dat omdat het zo’n ongewone oorlogsroman is? Omdat de held bepaald geen gewone held is? Of komt het door de stijl die wel is vergeleken met die van Hemingway, en de manier waarop de spanning wordt opgebouwd? Ook de Engelse vertaling is herdrukt.
Ulbe van Houten De sûnde fan Haitze Holwerda (eerste druk 1938)
Een (al)machtig man die langzaam wordt gesloopt. Door zijn knechten en zijn vrouw, en niet minder door zijn knagend geweten. Een groots en tragisch slagveld op een vierkante kilometer. De fysieke spanning die de krachtmeting met zich meebrengt is in de structuur, de details en de taal van het boek te voelen.
Reinder Brolsma Grûn en minsken (eerste druk 1940)
Wie zou ooit denken dat een oude boerenroman van begin tot eind zo kan fascineren? Het is natuurlijk een rare snuiter, die Daniël van Kuken, die zich zo weinig openstelt voor de mensen om hem heen dat ze hem ten slotte allemaal laten barsten. Maar het zijn de wispelturige verteller en de particuliere stijl die het boek tot een literaire specialiteit maken.
Homme Eernstma Leafdedea (eerste druk 1963)
Een uniek fenomeen. Daar is iedereen het wel over eens. De wonderlijke ideeën en absurde activiteiten van baron Wibe van Holdinga zijn een spel dat met zoveel overtuiging wordt gespeeld dat je wilt weten wat erachter schuilgaat. Een ware uitdaging, dit boek.
Tsjêbbe Hettinga Equinox (2009)
Ook al is zijn stijl niet wezenlijk veranderd, de bundel Equinox is toch weer een nieuwe ervaring. Groots en meeslepend, vol en overweldigend, en toch… eigenlijk ook heel direct en toegankelijk. Equinox werd niet voor niets een nieuw hoogtepunt in zijn oeuvre genoemd.
Elske Kampen Fan glês it brekken (2010)
Over de ijzersterke debuutbundel van Elske Kampen is gezegd dat het geen belofte was, maar meteen al een klassieker. Ja, je leest de gedichten vol verwondering en bewondering. Het ritme is zo subtiel en tegelijk zo krachtig dat je erin opgenomen wordt. Met een debuut op de shortlist voor de Gysbert Japicxpriis komen – dat is uitzonderlijk.
Elmar Kuiper Ut namme fan mysels (2006)
De gedichten van Elmar Kuiper zitten vol energie en vitaliteit. Ook als pijn of verdriet de overhand hebben. Als Kuiper het woord neemt, ga je vanzelf luisteren. Want hij heeft iets te zeggen. En iets te laten zien. Deze en andere Friese boeken gaan we bij de uitgevers in Frankfurt onder de aandacht brengen. Een interessante onderneming!
