Stokely Dichtman over het vertalen van ‘Wayside’
Nieuwe vertalers over ‘Lot’ #4
Lot – 1 november 2022
Op dinsdag 1 november verschijnt de verhalenbundel Lot van Bryan Washington, in vertaling van 13 nieuwe vertalers. Zij volgden dit jaar een vertaaltraject van het Vertalershuis Amsterdam / Nederlands Letterenfonds, het Expertisecentrum Literair Vertalen en Nijgh & Van Ditmar, waarbij ze onder begeleiding van mentoren aan de slag gingen met elk een verhaal uit de bundel. In aanloop naar de publicatie publiceren we blogs van de vertalers. In eerdere afleveringen schreven Adiëlle Westercappel, Leen Vertessen, Parel Joy, Mijke Hadewey van Leersum, Joost Jungsik Vormeer, Reshma Jagernath, Laila de Miranda, Diahann van van de Vijver en Janne Van Beek over hun vertaalervaringen. We sluiten de reeks af met een blog van Stokely Dichtman.
Mijn reis van Lot naar Wayside was een Beautiful Struggle. Ik ontdekte hoeveel vertalen lijkt op dichten en hoe comfortabel ik me voel bij puzzelen met woorden.
Wat mij het meest is bijgebleven zijn de vragen die ik ben gaan stellen. Aan mezelf, wie ben je, wat voor schrijver wil je zijn. Aan de taal, past de norm die we hanteren voor het Nederlands, wel bij wat mensen er in de praktijk mee doen. Taal is een van onze meest fluïde uitvindingen. Je kan er letterlijk meedoen whatever you fucking like. Maar tegelijk is de norm die we hanteren niet echt tolerant naar varianten van die taal. En wat doet het met mensen om een taal te gebruiken die veel varianten uitsluit. Beïnvloedt dat jouw ideeën, of hoe je naar de wereld kijkt?
Zien hoe Bryan Washington zijn meesterwerk van het papier laat spatten door de taal die hij gebruikt was en is inspirerend. Mijn verhaal begint met: Javi en zijn boy Rick verkochten smoke op het speelveld. ‘Het speelveld’ wordt in het Engels alleen ‘the court’ genoemd. Ik vind het mooi dat ik precies ben uitgekomen bij een begrip dat tussen ‘het veld’ en ‘het basketbalveld’ ligt. Dat pas later in het verhaal wordt verduidelijkt met: sufferds die alleen met de bal in de ring wilden scoren (stiffs hooping on the rim). Waar ik heel anders met de slang moest omgaan om het goed in het Nederlands over te brengen.
Na een vraag van een van de vertalers vertelde Bryan dat hij tijdens het schrijven luisterde naar A seat at the table van Solange Knowles. Vooral het nummer F.U.B.U. maakte helder voor mij dat dit boek, rijk aan slang en Spaans, met dezelfde insteek is geschreven, For Us By Us.
Daarom kozen we ervoor om net als in het origineel niets te cursiveren. Het lijkt misschien niet veelzeggend. Maar het zegt in feite dat alle woorden in dit verhaal evenveel tot de norm behoren, dat elk woord in dit verhaal de norm is waartoe de lezer zich mag verhouden. Mijn keuze was om in mijn tekst veel invloeden van de brontaal en de slang te bewaren en niets uit te leggen. Dit deed iets met de overtuigingskracht van mijn vertaling waar ik blij mee ben. Iets dat ik zeker meeneem in het vervolg van mijn reis op dit speelveld terwijl ik luister naar Around my way van Talib Kweli.
Stokely Dichtman is een dichter, performer, die native speakers en ieder die het voelt en verstaat in het Nederlands en Engels met de dezelfde gedichten op dezelfde manier weet te raken. Een vertaler van nature, een pietje-precies, een denker en een kunstenaar. Hij is autodidact, doet het op gevoel, dat is zijn kracht, zo maakt hij contact.
