Twintig titels vertaald uit elf talen en afkomstig uit dertien landen maken kans op de Europese Literatuurprijs 2022. De prijs bekroont zowel de vertaler als de schrijver van het beste hedendaagse Europese literaire fictiewerk dat in het afgelopen jaar in Nederlandse vertaling is verschenen. Van 23 maart tot aan de bekendmaking van de shortlist, live op woensdagavond 22 juni, krijgen de romans hier een extra laag: iedere woensdag publiceren we een verhaal van een van de longlist-vertalers over haar of zijn genomineerde vertaling.
Yond Boeke & Patty Krone
Heeft het eigenlijk voordelen als het werk van een schrijver steeds door dezelfde vertaler wordt vertaald? Vertalers Italiaans Yond Boeke en Patty Krone zijn al sinds zijn uiterste succesvolle debuut De acht bergen de vaste vertalers van Paolo Cognetti. Ook met de wereld van ‘zijn’ berg zijn ze inmiddels aardig vertrouwd zijn, en dat blijkt een groot voordeel als de Nederlandse uitgever plots aanklopt met ‘de nieuwe Cognetti’. Lees hoe zij deze nieuwe roman vertaalden in Visualisatie in Paolo Cognetti’s Het geluk van de wolf.
Janny Middelbeek-Oortgiesen
Vierenveertig inwoners telt het gehucht Osebol, een stip langs een riviertje ergens in het westen op de kaart van Zweden. Schrijfster Marit Kapla groeide er op en keerde, na vele jaren studie en werk elders, tijdelijk terug naar deze plek. In haar eerste boek neemt ze de lezer mee die wereld in, door alle inwoners, van de oudste tot de jongste, aan het woord te laten komen. Hoe ging vertaalster Janny Middelbeek-Oortgiesen om met deze interviews in poëzievorm, dit veelstemmige portret van een bijna verdwenen dorpsgemeenschap? Lees het in Stemmen in je hoofd.
Andreas Dijkzeul
“Vertalen is een kunst” en “vertalers zijn ook schrijvers” - zo laat Hervé Le Tellier een van zijn hoofdpersonen zeggen in Anomalie. In deze roman vol dubbelgangers speelt Le Tellier een spel met identiteit en kwantumfysica, globalisering en de grenzen van de technologische vooruitgang, taal en literaire verwijzingen. Dat hij daarmee een ongekend beroep heeft gedaan op de originaliteit en het ‘schrijverschap’ van zijn vertalers (het boek is inmiddels in 40 talen! vertaald) laat Andreas Dijkzeul zien in Nogmaals dezelfde.
Yolanda Bloemen en Seijo Epema
Yolanda Bloemen probeerde al enkele jaren bij Nederlandse uitgevers belangstelling te wekken voor het werk van de Russische schrijver en cardioloog Maxim Osipov. Uiteindelijk vonden zijn hedendaagse korte verhalen onderdak bij Van Oorschot - de uitgeverij van de roemruchte klassieke Russische Bibliotheek - en riepen vele critici vervolgens de eerste vertaling van zijn werk uit tot één van de beste literaire boeken van 2021. Een ‘makkelijk’ boek is De wereld is niet stuk te krijgen allerminst, mede dankzij de karakteristieke lapidaire vertelstijl van Osipov. Lees in Maar daarna wordt het dag, en verschijnen de vogels weer hoe Seijo Epema en Yolanda Bloemen hier als vertalers mee omgingen.
Peter Claessens
Peter Claessens werkte ruim tien jaar als redacteur bij De Arbeiderspers, in die tijd acquireerde hij 1979 van Christian Kracht. Nu is Claessens met de vertaling van Krachts Eurotrash genomineerd voor de Europese Literatuurprijs. Psychiatrie, (oorlogs)geweld en moederliefde spelen een hoofdrol in deze roman. En Don Quichot. Hoe Claessens met alle intertekstualiteit en andere vertaalkwesties in deze ‘roadroman’ omging vertelt hij in Duister familieverleden als ontregelend spiegelspel - en daarbij wordt als vanzelf ook de samenhang tussen de zojuist genoemde elementen helder.
Pavle Trkulja
Leven en vertalen kwamen onwaarschijnlijk en gelukkig samen voor Pavle Trkulja met Vang de haas van Lana Bastašić (1986). Haar ouders vluchtten uit Zagreb naar Banja Luka, die van Pavle Trkulja uit Banja Luka naar Nederland. Hun paden kruisten elkaar in deze roman. Lees meer over deze ontmoeting in Slechts sukkels saboteren schriften.
Eline Jongsma en Janny Middelbeek-Oortgiesen
Hoe werkt dat eigenlijk, samen een boek vertalen? In Verzamelde werken, het debuut van Lydia Sandgren staat een decennialange vriendschap tussen twee mannen centraal en het leven van de dochter van een van hen. Eline Jongsma en Janny Middelbeek-Oortgiesen maakten bij het vertalen van deze roman handig gebruik van het generatieverschil tussen hen beiden. Middelbeek als expert in de taal van de jaren zeventig en tachtig, Jongsma voor de hippe hedendaagse taal. Lees meer over hun samenwerking in De som der delen.
Paula Stevens
Als vertalen iets niet is, dan is het, in weerwil van het cliché, eenzame arbeid achter de pc, zo laat Paula Stevens met verve zien in haar verhaal over het vertalen van Witte zee van de Noorse schrijver Roy Jacobsen. “Het levert een schat aan kennis op, je ontdekt kanten van de samenleving waarvan je het bestaan niet vermoed had, […] en je leert soms ook nog nuttige vaardigheden: zo leerde ik in een paar lessen aardig met een zeis omgaan en kan ik, mocht de nood aan de man komen, netten boeten. Allemaal geleerd in het kader van een vertaling.” Lees meer over deze wereldse kant in Vertalen in tijden van corona.
Adiëlle Westercappel
Een eerste liefde, een eerste roman, een eerste boekvertaling. Als lezer wandel je in Open water door de buitenwijken van Londen en wordt je meegevoerd door de ritmisch meanderende taal van Nelson die met al zijn hernemingen en herhalingen, zijn mijmeringen over tijd en taal even makkelijk aan spoken word als aan T.S. Eliot doet denken. Lees hoe Adiëlle Westercappel de muziek en gevoeligheid van Nelsons taal in het Nederlands vormgaf in Geen ritme zonder blues.
Adri Boon
Elk boek, zo schrijft Adri Boon, “is de poort naar een wereld”, een wereld die je als vertaler moet veroveren. In het geval van de Nocilla-trilogie moest hij als vertaler achter een collage aan werelden en verwijzingen naar films en andere boeken op zoek naar de wereld, de verbeelding en de stem van de auteur. Lees over zijn vertaalreis in Een wereldomspannend boek en de Spaanse Nutella
Gerda Baardman en Jan de Nijs
Met haar tweede roman Normal People vestigde de Ierse millennial Sally Rooney wereldwijd haar naam als schrijfster. En dan hebben zeker Nederlandse uitgevers haast met de vertaling van elk volgend boek want Nederland is de grootste niet-Engelssprekende afzetmarkt voor Engelstalige boeken, zoals NRC laatst berichtte. Gerda Baardman, de vaste vertaalster van Rooney, vroeg voor haar derde roman daarom Jan de Nijs erbij. Het voordeel van samen vertalen is dat je elkaar kunt aanvullen, inspireren en scherpen. En makkelijker kunt terugblikken op de vraag ‘Prachtige vertaling, hoe kwam je?’. Lees het antwoord in De taal van de millennials.
Manon Smits
De Turkse schrijfster Elif Shafak schrijft sinds een jaar of vijftien in het Engels, maar uit haar werk spreekt nog altijd een grote betrokkenheid bij Turkije. In haar nieuwste roman belicht ze via een geheime liefde tussen de Turkse Defne en de Griekse Kostas de beladen geschiedenis van Cyprus. Ondanks de dramatische ontwikkelingen en het beschreven oorlogsgeweld, is het ook ode aan het eiland en de natuur daar. Vertaler Manon Smits dompelde zich onder in de flora en fauna van Cyprus. Bij het vertalen van de vele vogelnamen liet ze soms de feiten en soms de poëzie prevaleren. Lees haar overwegingen in (alleen) De vogels van Cyprus (vliegen van Noord- naar Zuid-Cyprus).
Jan van der Haar
In 2020 werd M. De zoon van de eeuw genomineerd voor de Europese Literatuurprijs, nu staat Scurati’s tweede roman over Mussolini op de longlist. Vertaler Jan van der Haar tekende voor de hele reeks, vijf delen waarschijnlijk, waarin de geschiedenis van het Italiaanse fascisme op de voet wordt gevolgd. Scurati weet hierin feit en fictie indrukwekkend te vermengen. Een “heel goede stilist”, aldus Van der Haar, die ondanks alle huiver en verschrikkingen al popelt om het derde deel te gaan vertalen. Waarom? Lees het in De gedocumenteerde waarheid.
Caroline Meijer
“Dit is een vrouwelijke tekst.” “Dit is een vrouwelijke tekst en het is een klein wonder dat die zelfs maar bestaat, zoals op dit moment het geval is, overgeheveld naar een ander bewustzijn dankzij het doodnormale mirakel van drukletters.” Zo begint Een geest in de keel van Doireann Ní Ghríofa. En in het wonder van deze drukletters bestaat niet alleen de fascinatie van de hoofdpersoon - een dichteres, moeder en huisvrouw, een lezer die zo in de ban raakt van een 18de eeuws Iers-Gaelisch gedicht dat ze jarenlang tussen het kolven en dweilen door aan een Engelse vertaling van dit gedicht werkt, terwijl ze nadenkt over de vraag wat dat nou is vertalen en op zoek gaat naar het ongeschreven verhaal van de Ierse vrouw die dit gedicht schreef - maar ook het wonder van de vertaling van Caroline Meijer die voor de metataak stond deze ritmische roman over vrouwenlevens, vrouwelijke teksten en vertalen op haar beurt in het Nederlands te vertalen. Lees hoe ze dat deed in Een vrouwelijke tekst en een hommage aan het vertalen
Liesbeth van Nes
Verklaren of niet verklaren - dat is de vraag. Leg je als vertaler voor de Nederlandse lezer méér uit dan de schrijver heeft gedaan? Of laat je de verwijzingen even impliciet en magisch-realistisch in dit geval als in de oorspronkelijke roman? Liesbeth van Nes, dit jaar maar liefst voor de negende (!) keer genomineerd voor de Europese Literatuurprijs, neemt u mee in haar overwegingen bij Erfgoed van Miguel Bonnefoy én Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel Garcia Marquez. Lees het in: Een magisch realistische maaltijd (vol intertekstualiteit).
Vertalersgeluktournee - livestreams terugkijken en het Vertalerskanaal van Hebban.nl
Van vrijdag 29 april tot en met vrijdag 3 juni waren de genomineerde vertalers op tournee en gingen zij in een van de bij de Europese Literatuurprijs betrokken boekhandels met lezers in gesprek gaan over hun werk. Twee van de zes avonden kunt u nog terugkijken via de livestream. Bekijk via de website van Spui25 de lezingen van Andreas Dijkzeul, Pavle Trkulja en Jan van der Haar over het vertalen van Hervé Le Tellier, Lana Bastašić en Antonio Scurati, met nagesprek onder leiding van Marieke de Groot (Pantheon Boekhandel Amsterdam). En bekijk via YouTube de verhalen van Peter Claessens, Liesbeth van Nes, Yond Boeke en Patty Krone over hun vertalingen Eurotrash (Christian Kracht), Erfgoed (Miguel Bonnefoy) en Het geluk van de wolf (Paolo Cognetti) plus interview en gesprek met het publiek na onder leiding van schrijver Elvin Post. Deze avond werd in samenwerking met boekhandel Maximus Hillegersberg in Rotterdam georganiseerd.
De online Vertalergeluktournee is ook iedere woensdag te volgen op het Vertalerskanaal van Hebban.nl.
De organisatie van deze twaalfde Vertalersgeluktournee, die dit jaar zowel live als online plaatsvindt, is in handen van vertalers Nicolette Hoekmeijer en Andrea Kluitmann en het Nederlands Letterenfonds.
Aanbod voor leesclubs
Leest u met uw eigen leesclub een van de boeken op de longlist? Dan hebben het Letterenfonds en De Schrijverscentrale een speciaal aanbod voor u: voor slechts 100 euro kunt u de vertaler van een genomineerde titel uitnodigen om met uw leesclub in gesprek te gaan over de roman én de vertaling ervan. Lees op europeseliteratuurprijs.nl alles over dit aanbod, dat geldt voor bijeenkomsten die in 2022 plaatsvinden. Op europeseliteratuurprijs.nl vindt u ook leesfragmenten van alle genomineerde titels.
Zomer 2022 organiseert Hebban.nl ook online leesclubs rondom de vijf titels op de shortlist.
Boekhandel
Lees Europees en koop lokaal. Steun je boekhandel en bestel de genomineerde titels bijvoorbeeld bij een van de zeventien boekhandels die samen de jury voor de longlist vormden. Op europeseliteratuurprijs.nl vind je een overzicht van de betrokken winkels.
