Twintig hedendaagse Europese romans in Nederlandse vertaling zijn genomineerd voor de Europese Literatuurprijs 2020. Volg hier, in de online editie van de Vertalersgeluktournee de weg van deze boeken van hun oorspronkelijke taal naar het Nederlands.
Vanaf april is iedere woensdag, klokslag 12.00 een nieuwe lezing gepubliceerd. De online Vertalersgeluktournee sloot woensdag 24 juni af. Tegelijkertijd zijn de shortlists - van zowel de vakjury als de studentenjury - van de Europese Literatuurprijs 2020 bekendgemaakt via een feestelijke virtuele bijeenkomst vanuit Spui25 in Amsterdam.
Frans Denissen
De zinnen van Fleur Jaeggy zijn verbijsterend kort, zo zag Frans Denissen toen hij aan de vertaling van SS Proleterka begon. En helaas heeft het Nederlands altijd net iets meer woorden nodig. “Bijvoorbeeld omdat het Italiaans bij een vervoegd werkwoord geen persoonlijk voornaamwoord nodig heeft: de uitgang van het werkwoord geeft wel aan om wie het gaat. Het Nederlands kan zoiets niet. Neem het doodgewone zinnetje ‘vado a casa’. Dat kan in het Nederlands alleen ‘ik ga naar huis’ worden: een kwart méér woorden!” Lees hoe Denissen dit zonder al teveel wiskundige boekhouderij literair wist op te lossen in Bedrieglijke eenvoud. Notities bij het vertalen van S.S. Proleterka van Fleur Jaeggy.
Marianne Molenaar
Marianne Molenaar is met haar vertaling De andere naam van Jon Fosse niet alleen genomineerd voor de Europese Literatuurprijs 2020, maar haalde daarmee dit jaar ook de shortlist van de Filter Vertaalprijs. Een gemakkelijke opgave kan de vertaling niet zijn geweest, want de roman van 356 pagina’s lang, bestaat uit één zin. Hoe gaat een vertaler daarmee om? En: laten alle keuzes die je onderweg maakt om het ritme en de muzikaliteit van de (Noorse) tekst in het Nederlands te evenaren, zich wel beargumenteren - zo vraagt Marianne Molenaar zich af in Vertaler, een magisch beroep
Karol Lesman
“We gaan naar Stockholm.” Vorig jaar kreeg de Poolse schrijfster Olga Tokarczuk de Nobelprijs voor literatuur uitgereikt. Karol Lesman was er met meer dan dertig collega-Tokarczuk-vertalers bij. Want zoals een andere Nobellaureaat, José Saramago al zei: “de literatuur van een land wordt gemaakt door schrijvers, de wereldliteratuur door vertalers”. De reis roept bij Lesman herinneringen op aan zijn eerste kennismaking met Tokarczuks werk, diep in de grauwe jaren negentig – werk dat hij vervolgens onder de aandacht bracht bij uitgeverij De Geus. Hoe het verder ging? Lees het in De vertalersfamilie, waarin Lesman, zelf bekroond met de Martinus Nijhoff Vertaalprijs, herinneringen ophaalt aan het vertalen van haar romans.
Mari Alföldy
In Baron Wenckheim keert terug creëert László Krasznahorkai één grote polyfonie van stemmen en perspectieven. Het verhaal van de naïeve Baron die vanwege gokschulden uit Argentinië vlucht en door verwanten naar Midden-Europa wordt teruggehaald, wordt verteld door verschillende personages die ieder hun eigen stem hebben. Mari Alföldy, die eerder al de Filter Vertaalprijs ontving voor haar vertaling van Krasznahorkai’s Satanstango, beantwoordde de polyfonie onder meer met crowdsourcing. Hoe? Dat leest u in Krasznahorkai keert terug
Gerda Baardman
“Meestal gaat het voor een vertaler zo: je verdwijnt in een boek en duikt er een paar maanden later een beetje verdwaasd uit op. Al die tijd was je afwisselend de auteur en de personages […] Zo werk je aan hun boek – en dan is het ineens afgelopen”, aldus Gerda Baardman. Maar Marianne en Connell, de hoofdpersonen uit Sally Rooney’s coming-of-ageroman zijn haar, anders dan veel andere romanpersonages sterk bijgebleven, “ik denk nog geregeld aan ze”. Waardoor? Lees het in Een normale vertaler is meestal een ander
Geri de Boer
Bij het tweede boek van Geir Gulliksen dat Geri de Boer uit het Noors in het Nederlands vertaalde, begon het dubben al bij de titel: heet het nu Se på óss nå of Se på oss nǻ? Is het Kijk óns nu eens of is het Kijk ons nú eens? Een ambiguïteit. Niet per se een vertaalprobleem. Of toch wel? Want het knappe van Gulliksen is hij deze ambiguïteit door de hele roman vol weet te houden. Hoe ging Geri de Boer daar in haar vertaling mee om? Lees het in Over punten en komma’s.
Tieske Slim
In Een bedroefde God speelt Jiří Kratochvil één groot duvels spel met taal en betekenis - en met de lezer, aldus Tieske Slim. En daarmee, per definitie dus ook met haar als grondig lezer en vertaler van deze Tsjechische roman. Welke vertaalproblemen kwam ze zoal tegen? En hoe ging ze daarmee om? Lees het in Duivels geluk.
Charlotte Pothuizen
Wandel met Charlotte Pothuizen door vooroorlogs Warschau, de setting van De koning van de Poolse auteur Szczepan Twardoch. Pothuizen woonde zelf (decennia later) jarenlang in deze stad, en was al vertrouwd met de gecompliceerde Pools-Joodse verhoudingen in de jaren dertig, maar door het vertalen van deze roman leerde ze ook de Warschause onderwereld uit die tijd kennen. Lees haar verhaal in Een literaire Tarantino.
Callas Nijskens
sheesh time, harpiedoodle, sprung, messin, Bonak, duvduv, sills, grear. In Onder het water van Daisy Johnson, dat vorig jaar de shortlist haalde van de International Booker Prize, wordt een soort familietaal gebruikt, verzonnen woorden die hun betekenis deels ontlenen aan de klank. Wat doe je dan als vertaler, zo vroeg Callas Nijskens zich af: behoud je het verzonnen Engels in het Nederlands of vertaal je het? Lees haar overwegingen en oplossingen in Effenderwijs. Over het vertalen van niet-bestaande woorden
Martine Woudt
“Als in een mantra komen woorden en zinsconstructies voortdurend terug, soms hetzelfde maar ook vaak met kleine variaties”, zo beschrijft Martine Woudt de stijl van de Senegalees-Franse schrijver David Diop (1973). In zijn roman Meer dan een broer zitten we in het hoofd van Alfa Ndiaye, een jonge Senegalese vrijwilliger in het Franse leger, in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. Hoe behoud je als vertaler die malende stijl, het ritme, de variaties en combinaties in de herhalingen? Martine Woudt brengt het vertalen van deze stilistische stroom dichterbij in Verrekijker op vertalen (pdf).
Martin de Haan
Martin de Haan is al ruim twintig jaar de vaste vertaler van Houellebecq. Inmiddels kent hij als geen ander Houllebecqs typische toon, de verstrengeling van ernst en ironie, de verwijzingen naar de actualiteit en de wereld van nu. Gaat het vertalen daardoor makkelijker of sneller? En: hoe ga je als vertaler om met zoveel werkelijkheid in een roman? Lees het in Houellebecq en de werkelijkheid: over het vertalen van realia (pdf).
Manon Smits
Vertaalster Manon Smits is met De menselijke maat voor de zevende keer (!) genomineerd voor de Europese Literatuurprijs. In haar lezing vertelt ze hoe ze in Italië dit debuut ontdekte, contact zocht met de auteur Roberto Camurri, het boek voorlegde aan uitgeverij De Bezige Bij en de vertaalopdracht kreeg. En natuurlijk gaat ze in op de vertaling van deze roman: hoe om te gaan met de stijl van Camurri, en met name de herhalingen die hij gebruikt? Lees het hier: Zijn eerste roman, het dorpsgevoel, de vertaling (pdf).
Peter Gelauff
Hoe vertaal je de brieven van twee twintigers met literaire ambities aan de door hen bewonderde dichter? Peter Gelauff gaat in Over dichtersambities en dromen (pdf) nader in op zijn vertaling van het debuut van de Spaanse schrijver Juan Gómez Bárcena, De hemel boven Lima (Wereldbibliotheek).
Nieuw: Vertalerskanaal op Hebban.nl
De organisatie van de (online) tournee was in handen van vertalers Nicolette Hoekmeijer en Andrea Kluitmann en het Nederlands Letterenfonds. Waar de Vertalersgeluktournee in eerdere jaren live plaatsvond in de boekhandels die samen de longlistjury van de Europese Literatuurprijs vormen, is vanwege de corona epidemie in 2020 in samenwerking met jubileumpartner Hebban.nl gekozen voor een online variant. Hebban.nl opende daartoe een nieuw Vertalerskanaal, waarop alle Vertalersgeluk-lezingen zijn gepubliceerd en ook in de toekomst vertaalverhalen zullen worden gepubliceerd: hebban.nl/vertalers.
Meer genomineerde vertalers op Athenaeum.nl
Op de website van Boekhandel Athenaeum, een van de initiatiefnemers van de Europese Literatuurprijs, zijn niet alleen recensies en leesfragmenten bij de longlist te vinden, maar ook korte essays van de genomineerde vertalers. Lees bijvoorbeeld:
- Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen over Een netelige kwestie in Het echte leven van Adeline Dieudonné
- Liesbeth van Nes over De eerste zin van Robert Seethalers Het veld
- Roel Schuyt over En ook de liefde van Drago Jančar, vertaald uit het Sloveens
Leesclubs
Als jubileumpartner van de Europese Literatuurprijs organiseert Hebban.nl deze zomer online leesclubs rondom de vijf titels op de studentenshortlist. Je kunt de hele zomer meedoen, maar wie zich voor 1 juli inschrijft voor een van de leesclubs, maakt kans op een gratis exemplaar van het boek!
Leest u met uw eigen leesclub een van de romans op de longlist? Dan hebben we een speciaal aanbod voor u: voor slechts 100 euro plus reiskosten kunt u de vertaler van de genomineerde titel uitnodigen om met uw leesclub in gesprek te gaan over de roman én de vertaling ervan. Lees op europeseliteratuurprijs.nl alles over dit aanbod, dat geldt voor bijeenkomsten die in 2020 plaatsvinden.
De Groene Amsterdammer: special Europese Literatuurprijs
Ter viering en verdieping van de jubileumeditie van de Europese Literatuurprijs publiceerde De Groene Amsterdammer een special over tien jaar Europese Literatuurprijs. In dit blad onder meer een interview met de Britse schrijver en Europese Literatuurprijswinnaar Max Porter, Margot Dijkgraaf over de Europese literatuur vroeger en nu, en een kennismaking met de bevlogen lezers in de studentenjury dit jaar. Het blad is gratis verkrijgbaar bij de vijftien boekhandels, verspreid door heel Nederland, die samen de romans op de longlist selecteerden.
In De Groene Amsterdammer van 24 juni 2020 zijn recensies opgenomen van de vijf romans op de shortlist van de vakjury. Lees ze alle vijf online op de groene.nl.
10 jaar Europese Literatuurprijs
In 2020 wordt de Europese Literatuurprijs voor de tiende keer uitgereikt. Om dit jubileum luister bij te zetten, wordt de longlist zowel door een studentenjury als door de reguliere vakjury gelezen: beide jury’s kiezen hun eigen shortlist en winnaar. De prijzen zijn gelijk gedoteerd: €10.000 voor de schrijver en €5.000 voor de vertaler van het winnende boek. De shortlists zijn op woensdag 24 juni bekendgemaakt in Spui25 in Amsterdam. De prijsuitreiking volgt op zaterdag 7 november op het Crossing Border Festival in Den Haag.
De Europese Literatuurprijs is een initiatief van Academisch-cultureel Centrum Spui25, Athenaeum Boekhandel, het Nederlands Letterenfonds en weekblad De Groene Amsterdammer, en wordt mede mogelijk gemaakt door het Lira Fonds en de De Lancey Foundation.
Boekhandel
Lees Europees en koop lokaal. Steun de boekhandel en bestel de genomineerde romans bijvoorbeeld bij een van de vijftien longlist-boekhandels.
