De boekenbeurs in Londen stond dit jaar sterk in het teken van de actuele politieke situatie. De Engelse uitgevers zaten duidelijk in hun maag met de aanstaande Brexit: onvermijdelijk als het weer – dat onverwacht prachtig was, hoewel de beurs een maand eerder dan gewoonlijk plaatsvond, heel dicht op de Leipziger Buchmesse en de Salon du Livre in Parijs.
Maar wel degelijk bestond de indruk van een donker vooruitzicht voor het boekenvak, dat het juist moet hebben van internationale uitwisseling. Voorlopig blijft het bij een dreiging alleen: de Londense boekenbeurs was drukbezocht. Voor de 25.000 boekenvakkers uit 130 landen die zich een weg moesten banen in het drukke Olympia was er van alles te beleven: er werden tientallen literaire prijzen uitgereikt, longlists en shortlists bekend gemaakt, er was een translation center met paneldiscussies, de Harry Potter-boeken bestaan 20 jaar en er waren tientallen borrels waar je maar beter even bij kon zijn. ‘The book is alive and kicking’ kopte Bookseller.
Bij dit alles was de politiek nooit ver weg. Natuurlijk was er het boek van de Obama’s, al ging dat vooral over de rechten. Ook Nederlandse uitgevers boden mee en Hollands Diep wist het boek binnen te halen. De Nederlandse verkiezingen werden met grote belangstelling afgewacht - ze werden beschouwd als een lakmoesproef voor het opkomend populisme in Europa. Als Nederland overstag gaat, is alles verloren, zo meenden velen. Enkele uitgevers maakten zich zorgen over xenofobie in Europa en benadrukten de verantwoordelijkheid van uitgevers om ruimte te geven aan een diversiteit aan stemmen. In Engeland is de vraag wat na Brexit de positie zal zijn van buitenlanders, om te beginnen de grote groep Poolse gastarbeiders. Opmerkelijk was dat het gastland van deze boekenbeurs, Polen, deze hele kwestie omzeilde, en zich met houten kratten vol appels en heuse dennenboompjes voornamelijk rustiek presenteerde, en zo ook de grote spanningen in de Poolse samenleving onder het groene tapijt wist te vegen.
In reactie op de populistische golf van fact free politics leek er bij veel non-fictie uitgevers sprake van een nieuw elan, een hernieuwd idealisme. Een aantal van hen benadrukte het grote belang van goed beargumenteerde, goed geïnformeerde, controleerbare non-fictie. Nina Sillem van S.Fischer Verlag uit Frankfurt zei dat het nu zaak was om tegen de stroom in te zwemmen van de alternative facts, om de scepsis over feiten het hoofd te bieden.
Het aanbod van recente Nederlandse non-fictie viel dan ook, vanwege de hoge kwaliteit, in vruchtbare aarde. Er was belangstelling voor de nog steeds urgente essays van Anil Ramdas, zeer terecht heruitgegeven door Querido. Eva Meijers Dierentalen - over hoe dieren met elkaar communiceren en zich uiten - sloot aan bij de internationaal nog altijd groeiende aandacht voor groene thema’s. Maar er lagen ook specifiekere overwegingen ten grondslag aan de belangstelling voor sommige boeken. Zo was een aantal Scandinavische uitgevers geïnteresseerd in Gemma Venhuizens boek over de invloed van licht op ons welzijn: ‘Light is a big issue for us’, aldus een ernstige Noorse uitgever. Opvallend was overigens dat de Scandinaviërs niet deelden in de wereldwijde hype rond het Deense hygge – de Deense uitgevers reageerden schamper op de populariteit van de ‘typisch Deense’ gezelligheid.
Gesprek van de dag op onze stand was het succes van de Engelse vertaling van Gerard Reves De Avonden, dat niet alleen in Engeland en Amerika is onthaald als herontdekking van het jaar, ‘wickedly funny’, een meesterwerk volgens onder anderen Tim Parks en Eileen Battersby, maar ook een commercieel succes blijkt met tegen de 25.000 verkochte exemplaren. De paperback komt dit najaar en zal het aantal alleen nog verder doen stijgen. Mijn collega’s Victor Schiferli en Barbara den Ouden vertelden erover en - nu de Engelse vertaling beschikbaar is - zijn de rechten in het kielzog daarvan al aan Italië en Turkije verkocht en zullen andere landen ongetwijfeld volgen.
Verder spraken zij veel over jongere auteurs zoals David Pefko, Hanna Bervoets, Eva Meijer, Maartje Wortel, en zo verder. Met de Amerikaanse uitgeefster van Niña Weijers en Hagar Peeters worden plannen gesmeed voor voorlees- en promotiereizen als hun vertalingen verschijnen.
Alexandra Koch, die het Schwob-project onder haar hoede heeft, signaleerde een gestaag groeiende aandacht voor moderne klassiekers; sommige uitgevers beschouwen dit zelfs als goede remedie tegen nationalistische tendensen. Samen met een aantal buitenlandse uitgevers wil zij nu fellowships door heel Europa gaan organiseren - naast Amsterdam meldden zich onze zusterorganisaties in Barcelona en Oslo om mee te werken.
In Londen is ook altijd wel wat ruimte voor spontane ontmoetingen. Onverwacht zie ik Marianne Fritsch van Liepmann Agency, we hebben elkaar twintig jaar niet gezien en tien minuten om bij te praten, en ik ontmoet Daniel Medin, uitgever van de mooie The Cahiers Series. Ook absurde ontmoetingen horen erbij: een vrouw komt melden dat ze een afstammeling is van Willem de Zwijger en wil ons even een hand geven, zodat wij direct contact met de geschiedenis ervaren – geen probleem. En misschien is het wel waar.
Recente publicaties
