De Nederlandse literatuur in Polen kent een lange traditie, niet in de laatste plaats dankzij wegbereiders als vertalers Zofia Klimaszewska, overleden in 2007, en Jerzy Koch, die zich nog altijd inzet voor de Nederlandstalige literatuur in Polen maar tegenwoordig iets minder actief is als vertaler. De Nederlands-Poolse fakkel is met verve overgenomen door Alicja Oczko, die zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld tot de belangrijkste en productiefste vertaler van Nederlandstalige literatuur in het Pools. Op vrijdag 9 december 2016 is zij bekroond met de Letterenfonds Vertaalprijs.
Na haar studie Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Wroczlaw, die ze afrondde met een doctoraalscriptie over Het Achterhuis van Anne Frank, woonde Oczko vier jaar in Nederland om haar kennis van de Nederlandse taal en cultuur te perfectioneren. Het Achterhuis, in het Pools: Dziennik, werd in 2000 ook haar eerste vertaling. Daarna heeft ze werk vertaald van onder anderen J. Bernlef, Matthijs van Boxsel, Hella S. Haasse, Moses Isegawa, Cees Nooteboom en P.F. Thomése.
Recent werkte ze aan vertalingen van het werk van Stefan Hertmans, in 2015 werd Wojna i terpentyna gepubliceerd, de Poolse versie van Oorlog en terpentijn, dit jaar volgen vertalingen van Harder dan sneeuw en Naar Merelbeke; alle drie bij de Poolse uitgeverij Wydawnictwo Marginesi. In 2017 verschijnt haar vertaling van Baltische zielen van Jan Brokken bij Uitgeverij Noir sur Blanc.
Naast haar vertaalarbeid spant Alicja Oczko zich ook op andere manieren in om de Nederlandstalige literatuur in Polen aan de man te brengen. Ze schrijft veelvuldig leesrapporten voor Poolse uitgeverijen, wat onlangs onder andere resulteerde in de aankoop door een Poolse uitgever van Het smelt van Lize Spit, begeleidt regelmatig beginnende vertalers Nederlands-Pools als mentor en heeft leiding gegeven aan een aantal vertaalateliers Nederlands-Pools die door het Nederlands Letterenfonds/Vertalershuis Amsterdam en het Expertisecentrum Literair Vertalen zijn georganiseerd.
“Ik was verrast door de kwaliteit van haar werk, haar precisie en tegelijkertijd de lichtheid van haar zinnen.” - Adam Pluszka, uitgever van Alicja’s vertaling van Cees Nootebooms Omweg naar Santiago
“Alicja Oczko is veel meer dan een vertaler. Ze is de advocaat en pleitbezorger van haar auteurs. Ik heb haar leren kennen als een bevlogen letterkundige, die gelooft in het boek dat ze vertaalt. […] Alicja werkte een vol jaar aan de vertaling van mijn boek Baltische zielen. Toen de Poolse uitgever, die de rechten had gekocht, de tekst onder ogen kreeg, schrok hij en besloot het boek niet uit te geven. De reden was dat de Polen er niet altijd even goed vanaf kwamen in deze Baltische geschiedenissen. Alicja bracht het boek onder bij een andere uitgeverij. Die voerde, na gedegen lezing van het manuscript, economische redenen aan: voor een boek als Baltische zielen zou geen markt zijn in Polen. Iedere andere vertaler zou de moed opgeven. Zo niet Alicja: zij vond een derde uitgeverij, bij wie Baltische zielen zonder één enkele coupure in januari 2017 verschijnt. Ik neem diep mijn hoed af voor het doorzettingsvermogen van Alicja Oczko.” - Jan Brokken, auteur
Tiziano Perez, directeur van het Nederlands Letterenfonds, reikt de Vertaalprijs uit aan Alicja Oczko. Foto: Victor Schiferli
Dankwoord Alicja Oczko. Foto: Victor Schiferli
De Letterenfonds Vertaalprijs wordt uitgereikt aan literair vertalers die zich zowel onderscheiden door de hoge kwaliteit van hun vertaaloeuvre als door hun inzet als ambassadeur voor een bepaald taalgebied of genre. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een literair vertaler in het Nederlands en eens in de twee jaar aan een literair vertaler uit het Nederlands.
Meer informatie
- Lees hier de laudatio.
- Overzicht van het vertaaloeuvre van Alicja Oczko.
- Foto’s van de prijsuitreiking tijdens de Literaire Vertaaldagen 2016, de foto’s zijn gemaakt door Victor Schiferli.
- Lees hier het persbericht.
- Bekijk hier het overzicht van eerdere laureaten van de Nederlands Letterenfonds Vertaalprijs.