Het is iets wat iedereen denk ik wel heeft: voordat je ergens heen gaat, met name wanneer het een bestemming betreft waar je je op verheugt, stel je je vast voor hoe het er zal zijn. Je baseert je op verhalen, een enkele foto die je misschien hebt gezien, maakt in je hoofd een plattegrond van de verschillende ruimtes, meubileert ze, beeldt je de omgeving in - en zodra je de plek in het echt bereikt, is het onmogelijk om de fantasie ooit nog voor de geest te halen. Hoe kon je ooit denken dat de plek anders was dan ze daadwerkelijk is? Afijn, hoe ik me het Ledig House van te voren had voorgesteld, weet ik dus niet meer. Maar zeker is dat de plek mijn verwachtingen overtrof.
Het Ledig House (onderdeel van Art OMI, een instituut dat in upstate New York zowel op gebied van dans, beeldende kunst als literatuur veel activiteiten organiseert) is een groot wit huis dat bovenop een heuvel ligt en uitkijkt op een bosrand waar gedurende mijn verblijf het ene hert na het andere uit zal komen. Achter het huis liggen twee kleinere huisjes, een derde is in aanbouw, waarin wij (residenten) slapen en werken. Wanneer ik aankom, begin september, is het nog warm genoeg om te zwemmen. Ik ben de eerste die zich zetelt op de veranda, gearriveerd met de middagtrein, en ik neem alles eens goed in me op. Vlak na mij arriveren Sarah Lapido Manyika (Nigeria/UK/US), Suzanne Ushie (Nigeria), Lucy Fricke (Duitsland), Alan Cherchesov (Rusland/Bulgarije) en Lara Vergnaud (US). In de loop van de maand vertrekken er mensen, en komen er nieuwe schrijvers bij.
Een maand lang in een rustige omgeving, ver van huis, terwijl er dagelijks voor je wordt gekookt, daar aan je boek werken: het is een enorme luxe. Maar goed, voor rust en schrijfwerk (en eten) zou ik ook een maand in de schuur van mijn ouders kunnen gaan zitten. Wat een verblijf in een huis als het Ledig House uiteindelijk echt bijzonder maakt, is het feit dat je de kans krijgt een maand lang met andere schrijvers van over de hele wereld om te gaan. Van te voren nam ik mezelf voor niet te sociaal te zijn (of eigenlijk: om bijzonder asociaal te zijn), maar al gauw moest ik dit voornemen laten varen.
Hoe is het om een schrijver te zijn in Amerika, in Bulgarije, in Nigeria? Welke kwesties spelen er? Ik lees onder andere essays van residenten Sarah Manyika en Shara McCallum, beide over ras en identiteit, die me erg aan het denken zetten. Shara’s essay Snapshots in Black and White gaat over haar worsteling met het feit dat ze er uitziet als een witte vrouw, maar zich identificeert als zwart aangezien ze een gekleurde vader heeft. Wanneer en waar het verschijnt weet ik niet, maar ik raad iedereen aan het te zijner tijd te lezen (zie ook het gedicht hieronder).
Zo nu en dan rijden we met wat mensen met een busje naar het nabijgelegen Hudson. Hudson is een klein plattelandsdorp dat desalniettemin een nogal chic karakter heeft, omdat het in het weekend de thuisplaats is voor de New Yorkse rich & famous die er komen voor hun rust. Housemanager Marla vertelt dat onder anderen mensen als Claire Danes en Lady Gaga een huis in Hudson hebben (Claire Danes en Lady Gaga tijdens mijn verblijf helaas niet gezien). Het dorp kent naast twee boekwinkels dan ook vooral winkels met onbetaalbare antieke en designmeubels.
’s Avonds debatteren we over de presidentsverkiezingen, die we kijken op een groot scherm. Het gaat er af en toe verhit aan toe. In het weekend krijgen we bezoek van verschillende mensen uit de New Yorkse uitgeverswereld (boodschap van een niet nader te noemen bookscout aan alle Nederlandse uitgeverijen: zorg nou eens dat je proefvertalingen op orde zijn, de kwaliteit is vaak bedroevend). Soms blijven we tot laat op, soms lig ik al om negen uur in bed.
Overdag is het leven in het Ledig House met name: rustig. Iedereen werkt aan zijn/haar eigen werk of wandelt wat door de beeldentuin van OMI, totdat om zeven uur het eten klaar staat. Zodoende heb ik veel aan mijn boek kunnen werken en na kunnen denken over het (mijn) schrijverschap; of en waarom ik schrijver wil zijn. Maar vooral voelde ik me voor het eerst in tijden verbonden met een groep mensen die, hoewel we zulke verschillende achtergronden hebben, toch veel met elkaar gemeen hebben. Ik hoop ze allemaal nog jarenlang te volgen. Als voorproefje hierop vertaalde ik twee gedichten van mede-residenten Simone Lappert en Shara McCallum (uit resp. het Duits en het Engels):
Simone Lappert
zonder gaten
je kunt alles nog één keer tellen, het ontbreekt
niet aan: windmeters, bouwplaatsen, tijd. niets
heeft zich verscholen in de schutkleuren, in het wintergebit
van deze nacht. van tegenslag tot hartslag, alles hoort bij de rest,
behalve jij beweegt iedereen zich: met sneeuwsnelheid,
in vlokkencolonne. ze gaan elkaar uit de weg omdat ze er zijn,
schouders en kragen als zeilen gespannen, tegen de wind
en elkaar in. jij duikt ineen en je wacht,
telt alles nog één keer: de vogels, de vijvers, de halve
maan, omdat niemand je ziet en en om een trottoir-dans vraagt;
omdat je nog altijd niet weet, wat er mist.
Shara McCallum
Ras
Je bent de oorspronkelijke incognito.
Transparant, de dingen schijnen door je heen.
Ze is het witste meisje dat je ooit zag,
lichter nog dan ‘vleeskleur’ in de potlodendoos.
Maar man, kijk naar die kont en kijk hoe ze ‘m schudt
waren maar woorden, geen stokken of stenen, gesmeten
terwijl jurken het bewijs waren dat plakte als huid,
terwijl lippenstift helderder vlekte dan bloed.
Meid, wie is het nu die je wil dat jou ziet?
En wat betekent dat: gezien worden?
Waarom niet in je voordeel gebruiken
wat je al die jaren als nadeel zag? —
je bent zo overal, zo nergens,
op klaarlichte dag loop je door muren.
lückenlos
du kannst alles noch einmal zählen, es fehlt
nicht an: windmessern, platzbauten, zeit. nichts
hat sich verschoben im tarngut, im wintergebiss
dieser nacht. von pech bis pochen zählt alles zum rest,
ausser dir bewegen sich alle: in schneegeschwindigkeit,
in flockenfolgen. sie weichen sich aus weil sie da sind,
schultern und kragen wie segel gesetzt, dem wind
und einander entgegen. du duckst dich und wartest,
zählst alles noch einmal: die vögel, die pfützen, den halben
mond, weil niemand dich sieht und zum pflastertanz bittet;
weil du noch immer nicht weisst, was fehlt.
Race
You are the original incognito.
Transparent, all things shine through you.
She’s the whitest black girl you ever saw,
lighter than “flesh” in the Crayola box.
But, man, look at that ass and look at her shake it
were just words, not sticks or stones, flung
when dresses were the proof that clung like skin,
when lipstick stained brighter than any blood.
Girl, who is it now you’d want to see you?
And what would that mean: to be seen?
Why not make a blessing of what
all these years you’ve thought a curse?—
you are so everywhere, so nowhere,
in plain sight you walk through walls.
Aanvragen voor residentieperiode in het Ledig House (upstate New York)
Zowel schrijvers als vertalers kunnen een aanvraag indienen voor de verblijfsmogelijkheid in het Amerikaanse Ledig House. Ieder jaar is er in mei ruimte voor één Nederlandse resident; in de even jaren voor een schrijver en in de oneven jaren voor een literair vertaler (Amerikaans-)Engels. Tot 15 november 2016 kunnen literair vertalers een aanvraag indienen voor een verblijf in mei 2017. Meer informatie over deze residentiemogelijkheid vindt u op deze website onder Programma’s > Schrijversverblijven.
