Met Arjan Visser, Bernard Wesseling, Irma Pieper, Lodewijk Petram, Anton Valens en Karol Lesman

Letteren &cetera

17 maart 2016

http://www.letterenetcetera.nl

In de eerste editie (17.00-18.30) gaat Kenneth van Zijl in gesprek met Arjan Visser over zijn nieuwe roman God sta me bij want ik ben onschuldig (Atlas Contact), met Bernard Wesseling over zijn nieuwe dichtbundel & de dag ligt open als een ei in zijn gebroken schaal (verschijnt 22 maart bij Querido), en met Irma Pieper over haar vertaling van de roman Krakatiet van Karel Čapek, één van de belangrijkste Tsjechische schrijvers van de twintigste eeuw (Wereldbibliotheek).

Schrijver en journalist Arjan Visser (1961) debuteerde in 2003 met zijn roman De laatste dagen. Deze werd lovend ontvangen en genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en bekroond met zowel de Anton Wachter- als de Geertjan Lubberhuizenprijs. Daarna volgden de romans Hemelval, Paganinipark en Hotel Linda, dat ook in het Duits werd vertaald. In zijn vijfde roman God sta me bij want ik ben onschuldig neemt Visser het liefdesleven van zijn overleden vader onder de loep, gaat hij op zoek naar een bastaardkind en neemt terloops het verhaal van zijn in drugs dealende zus mee, die bijna een halfjaar met haar gezin in een Spaanse gevangenis heeft doorgebracht. Een familieroman of een persoonlijke zoektocht? “Ik haal mijn herinneringen zo vaak tevoorschijn dat ze verkreukeld en onbetrouwbaar zijn geworden. Het zijn inmiddels herinneringen aan herinneringen, niet zo of misschien zelfs nooit gebeurd.” Waar ligt de grens tussen waarheid en fictie, feitelijke herinneringen en herdachte verhalen?

Bernard Wesseling (1978) debuteerde met de roman De favoriet en verwierf faam als slam- en podiumdichter. Hij stond op de Nacht van de Poëzie en trad op talloze festivals in België en Nederland op. Maar ook papier overtuigt zijn poëzie: zijn eerste dichtbundel Focus werd bekroond met de C. Buddingh’-prijs voor het beste poëziedebuut. Op 22 maart verschijnt Wesselings nieuwe, derde bundel, & de dag ligt open als een ei in een gebroken schaal bij Querido. ‘Moderne sprookjes voor volwassenen’ noemt hij ze zelf. Een man verandert in een vrouw, een dichter wordt uit paniek geboren, een acteur vindt een nieuwe emotie uit, boze mannen, dertigers, dagen, aan elkaar geregend, Berlijn. En overal, zowel veraf als dichtbij, de dood. Rauw en reflectief, dat is de stijl van Wesseling. Melancholie versus de concrete, razende realiteit?

Irma Pieper (1965) woonde na haar studie Engelse taal- en letterkunde met Tsjechisch als bijvak, zes jaar in Praag. Sinds 1995 is ze actief als literair vertaalster uit het Tsjechisch. Met de roman Een doodgewoon leven introduceerde ze enkele jaren geleden één van de belangrijkste Tsjechische schrijvers van de twintigste eeuw, Karel Čapek (1890-1938), bij de Nederlandse lezers. Nu is er een nieuwe vertaling: Krakatiet. Protagonist Prokop vind een explosief uit dat vele malen krachtiger is dan dynamiet en een aantal merkwaardige eigenschappen heeft. Hij noemt het ‘krakatiet’, naar het eiland Krakatau dat in 1883 door een vulkaanuitbarsting werd weggevaagd. Als de belangstelling groeit voor dit nieuwe explosief, begint voor Prokop een lange en hallucinerende tocht die hem onder meer naar een gesluierde vrouw en een aanbiddelijke prinses voert. Is het spontane ontploffingsgevaar van die liefdes net zo groot als zijn eigen uitvinding? En hoe visionair was Capek in 1924 in deze vrolijke schets van een wereld vol ongebreideld geloof in vooruitgang?

‘Bent u niet ingenieur Prokop?’ vroeg de man klaarblijkelijk al voor de zoveelste keer. ‘Ik… ik was er niet bij,’ probeerde Prokop zich er met een leugentje van af te maken. ‘Waarbij?’ vroeg de man. ‘Daar,’ zei Prokop en gaf een knik met zijn hoofd ergens in de richting van Strahov. ‘Wat wilt u van me?’ ‘Ken je me dan niet? Ik ben Tomeš. Tomeš van de TH, weet je het nu?’ ‘Tomeš,’ herhaalde Prokop, en die naam kon hem hoegenaamd niets schelen. ‘O ja, Tomeš, nogal logisch. En wat wilt u van me?’

De tweede editie van Letteren &cetera (19.30-21.00) biedt interviews met Karol Lesman over zijn vertaling uit het Pools van de roman De laatste hand van Wiesław Myśliwski (Querido), met Lodewijk Petram over zijn nieuwe boek De vergeten bankencrisis, over de bankwereld in de oververhitte jaren twintig (verschijnt maart bij Atlas Contact) en met Anton Valens over zijn nieuwe roman Het compostcirculatieplan (Atlas Contact).

Karol Lesman (1951) heeft sinds 1979 al meer dan vijftig titels uit het Pools vertaald en ontving voor zijn werk een indrukwekkende reeks bekroningen: de Aleida Schotprijs 1995, de Alfred Jurzykowski Award 1997, de Letterenfonds Vertaalprijs 2009 en de prestigieuze Transatlantyk Award 2013. Jarenlang leurde hij met het werk van Wieslaw Mysliwski (1932), die hij als de grootste Poolse schrijver beschouwt. Nadat Over het doppen van bonen in 2006 de belangrijkste prijs van Polen had gewonnen, kon Lesman eindelijk aan de slag en maakte ook Nederland kennis met Mysliwki’s diepgravende romans. Na het juichend onthaalde Over het doppen van bonen volgde Steen op steen en nu De laatste hand. De roman verhaalt over een man van middelbare leeftijd, een geboren pokerspeler, die probeert zijn leven te bevatten aan de hand van zijn uit elkaar vallende, door een elastiek bijeengehouden adresboek vol visitekaartjes. Meanderend tussen heden en verleden, tussen dromen, herinneringen en observaties denkt hij ook terug aan enkele korte verhoudingen, maar vooral aan die ene grote emotionele ervaring, zijn liefde voor Maria. Zij is de enige die níét in zijn adresboek staat, ‘haar adres kende ik vanbuiten’. Hij heeft al haar brieven nog, maar waarom laat hij ze, inclusief haar laatste, onbeantwoord?

Econoom en historicus Lodewijk Petram (1981) schreef eerder al Spanjestrijders en De bakermat van de beurs, een boek dat over de vroegste geschiedenis van de aandelenhandel verhaalt, en werd vertaald in het Engels, Grieks, Chinees en Koreaans. Na het succes van zijn eerdere publicaties heeft hij nu De vergeten bankencrisis geschreven, over trotse bankiers en wankele banken in de oververhitte jaren twintig. Petram geeft een scherp beeld van de verstikkende wedloop waarin de banken verwikkeld raken en portretteert op prachtige wijze de excentrieke hoofdfiguren van de crisis: de overambitieuze en naïeve bankier Westerman, de sluwe zakenman Kröller en de kordate minister Colijn. In de jaren twintig werden er geen maatregelen genomen om herhaling te voorkomen doordat de herinnering aan de crisis razendsnel vervaagde. Maar hoe heeft het toen zover kunnen komen? En hoeveel gelijkenis vertoont het verhaal met het recente verleden?

Het briefje luidde: ‘We hebben al één volle container voor het huis staan. Het wordt tijd dat je het schilderij weghaalt.’ Zo begint de nieuwe, grote roman van Anton Valens (1965): Het compostcirculatieplan. Jens de Jong, de ‘literaire butler’ van schrijver Peter Ververst, is dood. Terwijl Peter twee kuub aarde in Jens’ volkstuin verplaatst, 568 bollen plant, beschoeiingen aanlegt en de eeuwige strijd met de woelrat strijdt, herinnert hij zich hoe Jens schrapte en snoeide in de tekst van Peter, ‘een mentale scheerpartij zonder scheerzeep’. In acht seizoenen vergroeiden zij met elkaar ­– tot een ongeneeslijke ziekte Peters ideale lezer velde. Het compostcirculatieplan is de geboorte van een tuinder, het logboek van een volkstuin en een roman over verlies, dood en leven.

Wilt u een of twee opnames bijwonen? Reserveer hier.

De entree is gratis. De literaire talkshow Letteren &cetera wordt opgenomen in de bibliotheek van het Nederlands Letterenfonds aan de Nieuwe Prinsengracht 89 te Amsterdam. De besproken boeken worden tijdens de opnames te koop aangeboden door Athenaeum Boekhandel (pin only) en kunnen desgewenst worden gesigneerd door de schrijver of vertaler.

De eerdere Letteren &cetera-talkshows zijn online te bekijken via NPO Cultura.