Gustaaf Peek
Ik was Amerika
Een onwaarschijnlijke vriendschap
Het is een vergeten bladzijde uit de geschiedenis dat Duitse krijgsgevangenen in de Tweede Wereldoorlog werden ondergebracht in Amerikaanse kampen. Er was in Europa niet genoeg ruimte voor opvang en de vlaktes van Texas waren groot en leeg – uiteindelijk zouden meer dan 425,000 Duitsers en Italianen, de meesten van hen afkomstig van het front in Noord-Afrika, hun tijd doorbrengen in militaire barakken aan de andere kant van de oceaan.
Gustaaf Peek is een jonge schrijver die al eerder heeft laten zien dat hij een talent heeft voor het bewerken van een historisch en tot de verbeelding sprekend gegeven: zo schreef hij een roman over de affaire van 58 Chinezen die in 2000 een verstikkingsdood stierven in een scheepscontainer op de Noordzee. Door in te gaan op de vragen die een krantenbericht nooit kan beantwoorden en details te laten zien die de verbeelding tarten, ontstond een verhaal dat raakt aan de tijdgeest en ook een urgentie bezit.
De hoofdfiguur uit zijn nieuwe roman, Ik was Amerika, is Dirk Winter: een van de Nederlanders die aan de zijde van de Duitsers hadden gevochten. Hij werd door de geallieerden gevangengenomen in Afrika en samen met duizenden anderen overgebracht naar Amerika. De mannen hadden het niet slecht: ze kregen goed te eten, leerden Engels, maar moesten ook dwangarbeid doen op de katoenvelden, net als de zwarten (‘You just like us now’). Daar sloot Dirk vriendschap met een zwarte man op een tractor, Harris en diens mysterieuze halfzuster.
Het verhaal wordt verteld in hoofdstukken die afwisselend het heden en het verleden laten zien: aan het einde van de jaren zeventig keert Dirk terug naar Amerika, eerst via New York en dan over de eindeloze snelwegen richting Texas. De tijden zijn veranderd en zowaar: daar wacht zijn oude vriend Harris. Ze hebben al die jaren contact gehouden met kerstkaarten, maar er blijkt heel wat te zijn gebeurd sinds Dirks vertrek dertig jaar gelden en Harris blijkt ernstig ziek. Zo ontspint zich het drama van een onwaarschijnlijke vriendschap tussen twee zo zeer verschillende mannen. Ik was Amerika is een zorgvuldig opgebouwd, filmisch verhaal dat veel aan de verbeelding overlaat.