Sana Valiulina
Honderd jaar gezelligheid
Meesterlijke zoektocht naar zuiverheid
Na haar grote epische roman over de Tweede Wereldoorlog en Stalins Rusland, Didar en Faroek – genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2007 – fileert de Ests-Tataarse schrijfster Valiulina haarscherp de van welvaart uit haar voegen barstende Nederlandse samenleving in deze oververhitte tijden.Roland Warmer, telg uit een welvarend gezin en in het bezit van een gymnasiumdiploma, besluit op zoek te gaan naar zingeving en verlossing in deze prozaïsche maatschappij. De groteske queeste naar de ‘waarheid’ begint letterlijk onderaan. Onder het motto ‘van de stront naar de sterren’ solliciteert Roland bij de stadsreinigingsdienst in het meest vervuilde en gevaarlijke deel van de stad.
Hij komt terecht in een kleurrijke omgeving die wordt bevolkt door een imposante groep outcasts: de jongens van de reinigingsdienst met hun eenvoudige genoegens; een onwaarschijnlijk stinkende en tierende zwerfster; de koningin van het afval met een fascinatie voor uitwerpselen – allemaal zien ze vol verbazing hoe Roland zich geestdriftig op de smerigste klussen werpt, gedreven door zijn wil om offers te brengen.
Terwijl hij als een moderne Sisyphus onvermoeibaar het afval van de wereld wegwerkt, zet zijn transformatie in. Die zet door als hij tijdens een korte vakantie op een eiland in handen valt van een sjamanistische zonderling die hem meesleurt in een door zeewiersap opgewekte trip. Eenmaal terug in de vuilzone lijkt het erop dat Rolands streven naar zuiverheid niks oplevert. Pas als Roland ongewild betrokken raakt bij de moord op een Pool en gedwongen wordt de zorg op zich te nemen van de smerige junkievrouw, kan hij iets doen dat werkelijk betekenis heeft: ‘Door één mens te redden, redde je in feite de hele wereld.’ Maar wederom blijkt dat de wereld niet zit te wachten op iemand die al dat leed op zijn schouders wil nemen.
Honderd jaar gezelligheid is met recht een boek van deze tijd. Valiulina’s ongehoorde verbeeldingskracht spat van iedere pagina, en met speels gemak verwijst ze naar de wereldliteratuur. Samen met de sprankelende en originele toon maakt dit het lezen van de roman tot een onvergetelijke leeservaring.