Mariëtte Haveman
De foto van Faye Finsbury
Zoektocht naar autenticiteit
De foto van Faye Finsbury is een moderne Bildungsroman. Hoofdpersoon Maria van Enschede verandert van een goedwillend middleclass schoolmeisje in een passieve, introverte, bijna vanzelf verdwijnende zwerfjongere. Zonder moeite gaat de lezer mee met deze ontwikkeling. En dat maakt de roman, geschreven in de ik-persoon, beklemmend en verontrustend. Zo gemakkelijk is het dus om bijna dood te vriezen in de straten van Londen.
Het is de winter van 1978-1979, de Britse winter die als Winter of Discontent door het leven ging. De economie draait slecht, er zijn twee miljoen werklozen en voortdurend stakingen.
Tegen dit decor volgt de negentienjarige Maria uit Dordrecht een toneelopleiding aan het Fiona Bramling College of Speech & Drama. Ze is jong, naïef, eenzaam en op zoek naar een betere, echtere manier van leven en een betere, echtere manier van kunst. Maria zoekt die ‘echtheid’ bij figuren als Rosie, die eerlijkheid, maar ook een zekere hardheid laat zien, bij Faye, met haar onbetrouwbare borderlinepersoonlijkheid en bij Wilf die misschien nog het duidelijkst staat voor de soort kaalheid van leven waar Maria naar op zoek is. Niets willen, niets doen. Onder die kaalheid zou dan het echte leven als vanzelf te voorschijn moeten komen.
De roman schept een scherp tijdsbeeld. Niet alleen van Londen en de opkomst van postpunkbands als Joy Division, maar ook van een jeugd die geld krijgt van pa, die alle mogelijke opleidingen mag kiezen, maar geen benul heeft welke richting ze op moet en wat haar rol in de samenleving zou kunnen zijn.
De kunstwereld krijgt om zijn oren van kunsthistoricus Haveman. Maria verwacht het echte leven in de kunst te vinden, maar via Faye wordt ze een loer gedraaid (zonder dat zij het weet wordt ze gefotografeerd). En als Faye zelfmoord pleegt (of uit het raam valt als gevolg van drank en drugs?) gaan de media en de kunstwereld er met haar werk vandoor. Er verschijnen beschouwingen over haar werk die Maria geen moment vindt passen bij Faye.
Ondanks het toch treurige verloop heeft deze roman dankzij Havemans stijl niets larmoyants. Bijzonder knap maakt zij gebruik van beschrijvingen en details als illustratie van de innerlijke staat van haar hoofdpersoon. Zinnetjes als: ‘Uiteindelijk ging ik lopen. Er was gewoon geen duidelijk alternatief.’ Of over een boterham in haar jaszak gevonden: ‘Ik at hem niet op, en toen opeens toch wel.’ Het geeft precies het soort richtingloosheid van haar hoofdpersoon aan.
Haveman weet heel geloofwaardig de werkelijkheid van het personage Maria van binnenuit te beschrijven, zonder dat de lezer de werkelijkheid geheel los hoeft te laten. Pas aan het eind krijg je, ook als lezer, door hoe ver Maria het heeft laten komen. ‘Londen is geen stad voor jonge meisjes,’ zei haar hospita al.
